An analysis of the critical reading levels of pre-service turkish and literature teachers
Özet
Problem Statement: Critical reading refers to individuals' thinking about what they read, assessing what they have read, and using their own judgment about what they have read. In order to teach critical reading skills to students, a teacher is expected to have knowledge about text selection, use of appropriate methods, preparation of functional learning and teaching processes, among other qualities; teachers must display critical reading skills as well.Purpose of Study: The aim of the study was to determine the critical reading levels of pre-service teachers of Turkish language as well as Turkish language and literature in terms of several variables in order to make inferences about pre-service teachers' potential to develop their students' critical reading skills. Method: The study group, which was selected using the descriptive survey model, consisted of a total of 173 students attending Balikesir University Necatibey Faculty of Education. A personal information form and the Critical Reading Achievement Test (CRAT) were used as the data collection tools. CRAT employs a multiple-choice format, and its KR 20 reliability was determined to be .81 and its mean difficulty.64. The data were analyzed using a t-test and variance analysis(1). Findings and Results: The study revealed that pre-service teachers' have moderate critical reading skills. In addition, in the analysis examining the relationships of pre-service teachers' critical reading levels to their department, a difference emerged in favor of students from the Turkish Language and Literature Department. In contrast, the analysis revealed that the variables of gender, achievement level, number of books read annually, the preferred book types, and the effective use of social media did not influence students' critical reading levels. Conclusions and Recommendations: Critical reading education constitutes an important dimension of language teaching programs that aim to improve comprehension and expression skills. It is important that pre-service teachers have critical reading skills and know how to teach critical reading. Therefore, critical reading practices and ways of teaching this skill should be included in appropriate courses (reading education, special teaching methods, etc.) in both Turkish language as well as Turkish language and literature teaching programs; additionally, these programs should be supported with optional courses such as critical reading and media literacy. Problem Durumu: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkçe, Dil ve Anlatım, Türk Edebiyatı derslerinin öğretim programlarında "Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanan, eleştirel ve yaratıcı düşünebilen, bilgiyi kullanabilen, üretebilen, girişimci, kişisel ve sosyal değerlere önem veren vb. bireyler yetiştirme"nin amaçlar arasında yer aldığı görülmektedir. Programlarda "Dil öğretimi bir ölçüde düşünme öğretimidir." savından hareketle genelde düşünme becerilerine özelde de eleştirel düşünmeye vurgu yapıldığı söylenebilir. Bireyin okudukları üzerinde düşünmesi, okuduklarını değerlendirmesi ve okuduklarına ilişkin kendi yargılarını kullanabilmeyi alışkanlık durumuna getirmesi şeklinde tanımlanan eleştirel okuma, bu yönüyle okuma sürecinde okura birtakım görevler yüklemektedir. Eleştirel okuma sürecinde okur, ne yazıldığının, nasıl yazıldığının yanında niçin yazıldığının da farkına varmalı ve yazarın metni iletirken nasıl bir tutum takındığına, bilgilerin tutarlı olup olmadığına, yazarın kullandığı sözcüklere de dikkat etmelidir. Ayrıca eleştirel okuma; "okurken yargıya varma süreci ve önceden belirlenmiş standartlara göre okunan şeyi sorgulama" olarak da tanımlanmaktadır. Öğrencilerine eleştirel okuma becerisi kazandıracak olan öğretmenin; metin seçimi, uygun tekniklerin kullanımı, işlevsel öğrenme öğretme süreçlerinin hazırlanması vb. konularda bilgi sahibi olmasının yanında eleştirel okuma becerisini de sergileyebilmesi beklenir. Ayrıca Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açıklanan özel alan yeterlikleri içinde "Türkçenin doğru ve etkili kullanımı ve iletişim açısından model olabilme", "okuma kültürü oluşturabilme ve geliştirebilme" yeterlikleri de yer almaktadır. Bu durumda geleceğin öğretmenleri olarak kabul edebileceğimiz Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma konusunda öğrencilerine model olup olamayacaklarına ilişkin çıkarımları sağlayacak araştırmaların yapılması önem kazanmaktadır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmada, öğretmen adaylarının, öğrencilerinin eleştirel okuma becerilerini geliştirebilme potansiyellerine yönelik çıkarımlarda bulunmak üzere Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeylerinin bazı değişkenler açısından belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda şu sorulara yanıt aranacaktır: 1. Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri nedir? 2. Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri; okudukları bölümlere, başarı durumlarına, bir yılda okudukları kitap sayısına, en çok okudukları kitap türüne, cinsiyetlerine ve sosyal medyayı etkili olarak kullanıp kullanmadıklarına göre farklılaşmakta mıdır? Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırmada Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri tanımlanmaya çalışıldığı için nicel araştırma stratejisi içinde yer alan betimsel nitelikli genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü, Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı son sınıf öğrencileri ve Türk Dili ve Edebiyatı Pedagojik Formasyon Programı öğrencileri olmak üzere 173 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve Eleştirel Okuma Başarı Testi kullanılmıştır. Çoktan seçmeli 32 sorudan oluşan Eleştirel Okuma Başarı Testinin KR 20 güvenirliği .81, ortalama güçlüğü .64 olarak belirlenmiştir. Verilerin analizinde; betimsel analiz için yüzde, frekans ve ortalama kullanılırken, cinsiyet ve sosyal medyayı etkili kullanıp kullanmama durumu değişkenleri için t-testi; öğrenim görülen bölüm, not ortalaması, bir yılda okunan kitap sayısı ve en çok okunan kitap türü değişkenleri için varyans analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın Bulguları: Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeylerinin bazı değişkenler açısından belirlenmesinin amaçlandığı bu çalışmada, her iki gruptaki katılımcıların eleştirel okuma düzeylerine ilişkin genel ortalama puanlarının 53,61 olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri öğrenim gördükleri bölümlere göre değerlendirildiğinde; Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı öğrencileri ile Türk Dili ve Edebiyatı Formasyon Programı öğrencileri arasında farklılıkların görüldüğü ve farkın Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı öğrencileri lehine olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların eleştirel okuma düzeylerinin cinsiyete göre karşılaştırılmasında, kız ve erkek öğrenciler arasında anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıkmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeylerinde not ortalamalarına göre anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Bir yılda okunan kitap sayısı değişkeninin Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri üzerinde etkisi olup olmadığı incelendiğinde, öncelikle öğretmen adaylarının %35'nin yılda 1-5, %38'inin ise 6-11 kitap okuduğu ve bir yılda okudukları kitap sayısı ile eleştirel okuma düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının en çok okudukları kitap türünün eleştirel okuma düzeylerine etkisinin olup olmadığı incelendiğinde; öncelikle en çok edebi kitapları, en az da felsefe kitaplarını okudukları ve eleştirel okuma düzeylerine en çok okudukları kitap türünün etki etmediği görülmüştür. Katılımcıların eleştirel okuma düzeylerinin sosyal medyada yer alan haber, olay, durum vb.lerine yönelik yorum yazıp yazmadıklarına göre karşılaştırılmasında; öğretmen adaylarının yalnızca %31'nin sosyal medyada yorum yazdığı, sosyal medyada yorum yazan ve yazmayan Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri arasında anlamlı bir farkın olmadığı ortaya çıkmıştır. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırma sonunda; öğretmen adaylarının eleştirel okuma becerilerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının eleştirel okuma düzeyleri öğrenim gördükleri bölüm değişkenine göre incelendiğinde Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bölümü lehine bir faklılaşma olduğu; ancak cinsiyet, başarı durumu, bir yılda okunan kitap sayısı, en çok okunan kitap türü ve sosyal medyayı etkili kullanıp kullanmama değişkenlerinin katılımcıların eleştirel okuma düzeyleri üzerinde etkili olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerini birer eleştirel okur olarak yetiştirecek olan Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının eleştirel okuma becerisine sahip olmalarının ve eleştirel okumayı öğretmenin yollarını bilmelerinin önemi yadsınamaz. Bu nedenle gerek Türkçe Eğitimi gerekse Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi öğretmen yetiştirme programlarında uygun olan derslerde ( Okuma Eğitimi, Özel Öğretim Yöntemleri vb. ) eleştirel okumaya ve öğretimine ilişkin uygulamalara yer verilmeli ve programların Eleştirel Okuma, Medya Okuryazarlığı gibi seçmeli derslerle desteklenmesi sağlanmalıdır.
