An evaluation of some motifs relating to hugeness in velayetname of Seyyid Ali Sultan

Abstract

Seyyid All Sultan, who is known as Kizildeli in historical sources, is a curator, and he made significant contributions to the conquest of Rumelia and settled in Dimetoka where he established a convent. However, the number of sources that provide information about him is very low. Therefore his Velayetname containing menkibes and reaching in written form to the present is a very valuable work. Being similar to other velayetnames in our culture in terms of contents, Seyyid Ali Sultan Velayetname is striking thanks to menkibes written by a curator who attended to the conquest of Rumeli. Some motifs regarding rareness's in Kizildeli's velayetname are analyzed by using historical and geographical fin method and functional folklore theory in this study. Focusing meanings and functions of motifs in Kizildeli Velayetneme, this study also evaluates the forms of motifs in the other folk narratives. The study's results show that hugeness motifs in velayetname bring sanctity and legitimacy to Seyyid Ali Sultan, then ruler and the conquest movement respectively. In addition to above-mentioned results, many motifs in Kizildeli Velayetname being present in other velayetnames show that the very velayetname is not independent of the velayetname tradition in Turkish culture.

Tarihi kaynaklarda Kızıldeli olarak da bilinen Seyyid Ali Sultan, Rumeli’nin fethine önemli katkılar yapmış ve aynı zamanda Dimetoka’ya yerleşerek burada bir dergâh tesis etmiş bir velidir. Ancak onun hakkında bilgi veren kaynak sayısı oldukça azdır. Bu nedenle Kızıldeli’nin menkıbelerini içeren ve günümüze yazılı hâlde ulaşabilen Velâyetnamesi oldukça kıymetli bir eserdir. İçerik olarak kültürümüzdeki diğer velayetnamelere benzemekle birlikte, Seyyid Ali Sultan Velâyetnamesi, Rumeli’nin fethine katılmış bir velinin menkıbelerini içermesi açısından da dikkat çekicidir. Bu çalışmada, Kızıldeli’ye ait velayetnamedeki olağanüstülüklerle ilgili bazı motifler, Tarihî-Coğrafi Fin Yöntemi ve İşlevsel Hâlkbilimi Kuramı kullanılarak tahlil edilmiştir. Kızıldeli Velâyetnamesi’ndeki olağanüstülük motiflerinin anlamı ve işlevi üzerinde yoğunlaşan bu yazıda motiflerin diğer hâlk anlatılarındaki şekilleri de değerlendirilmiştir. Yapılan tespit ve değerlendirmelerin sonucunda velayetnamedeki olağanüstülük motiflerinin öncelikle Seyyid Ali Sultan’a, daha sonra devrin hükümdarına ve fetih hareketlerine kutsallık ve meşruiyet kazandırdığı görülmüştür. Ayrıca Kızıldeli Velâyetnamesi’ndeki pek çok motifin, diğer velayetnamelerde de yer aldığı ve bu yüzden bu eserin Türk kültüründeki velayetname geleneğinden bağımsız olmadığı sonucuna varılmıştır.