Balıkesir çevresinde geleneksel kırsal avlu peyzajı ve değişimi

Abstract

Peyzaj kültürü yansıtır. Bundan dolayı peyzaj incelemeleri kültürü açıklamada önemlidir. Geleneksel kırsal Türk evi avlu içinde kurulmuştur. Bu özellik, Türkiye'nin geleneksel kırsal peyzajını biçimlendiren temel unsurlardan biridir. Bu çalışmada Balıkesir çevresindeki geleneksel kırsal avlu mekanının anlamı, işlevi ve değişimi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Balıkesir çevresindeki yedi kırsal yerleşme birimi örneklem olarak belirlenmiştir. Popüler kültür yayılması ve geleneksel kırsal avlu mekanının değişiminde mesafenin rolünü ortaya koymak için örnek kırsal yerleşmeler Balıkesir ovası ve çevresindeki dağlık-tepelik alandan seçilmiştir. Buradan hareketle Türkiye 'nin geleneksel kırsal avlu mekanı ile ilgili genel sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu sonuçlara göre geleneksel kırsal avlu mekanı özel mekan (ev) ile genel mekan (sokak) arasındaki geçiş alanıdır. Geleneksel dünya görüşü ve hayat tarzına bağlı olarak günlük hayatın büyük bölümü avluda geçirilir. Tarımsal üretim, depolama ve savunma işlevine sahiptir. Mahremiyet sağlar. Daha çok kadın mekanı özelliği taşır. Dağlık-tepelik alanlarda uzaklık nedeniyle geleneksel kırsal avlu mekanı orijinal yapısını büyük ölçüde korurken, popüler kültürün çok daha hızlı ve kolay yayıldığı şehre yakın alanlarda geleneksel kırsal avlu mekanı değişmeye ve bozulmaya başlamıştır.

Landscape studies are important because they reflect the culture in which these landscapes are created. The traditional Turkish house is established inside a courtyard. This is one of the basic characteristics that have shaped the rural landscape throughout Turkey. This study explores the meaning, function, and change of traditional rural courtyard around the city of Balıkesir. Seven rural settlements were chosen as the sampling. In order to show the role of distance in the change of courtyards and of popular cultural diffusion, the samplings were chosen from the surrounding hilly-mountainous countryside of Balıkesir city center. Using these examples, general conclusions were drawn about traditional rural courtyards of Turkey. Some of these conclusions are as following: the traditional courtyards are a transitional place between the private and public space. Most of the daily life is spent in courtyards depending on traditional life ways and daily activities. These places functions as agricultural production areas, as depots and as defense sites. Courtyards provide a private space and are mostly used by women. Therefore, these can be called women spaces. While rural courtyards located in hilly-mountainous areas maintains their original structure where distance from the city center is far, the courtyards have started to change in close areas to the city because of the effect of fast cultural diffusion.