16. Asır şairlerinden Lutfî'nin manzum kırk hadisi

Abstract

Önce Arap edebiyatında, ardından Fars ve Türk edebiyatında görülmeye başlanan kırk hadislerin dinî türler içinde önemli bir yeri vardır. Hz. Muhammed'in "Ümmetim için din emirlerine dair kırk hadis ezberleyeni, Allah kıyamet günü fakih ve âlim olarak diriltir." hadisi bu tür eserlerin hazırlanmasında temel hareket noktası olmuştur. Türk şairleri kırk hadislere çokça rağbet göstermişler ve 14. asırdan itibaren gerek mensur gerekse manzum ya da karışık olarak edebî yanı kuvvetli dikkate değer örnekler vermişlerdir. Nevâyî, Fuzûlî, Nev'î, Latîfî, Hakânî, Nâbî gibi Türk edebiyatının önde gelen birçok müellifi kırk hadis tertip etmişlerdir. Kırk hadisler üzerine kitap veya makale boyutunda şimdiye kadar bazı çalışmalar yapılmış, türe ait örnekler gün yüzüne çıkarılmış ve yeni keşiflerle kırk hadis literatürü oldukça zenginleşmiştir. Bu yazıda üzerinde durulacak olan Lutfî'ye ait kırk hadis de daha önceden varlığı bilinmeyen eserlerdendir. 16. asırda yaşadığı bilinen Lutfî'nin 59 beyit ve ikişer beyitli 40 kıtadan oluşan eseri, yapısı itibarıyla tam anlamıyla klasik bir eserdir. Çalışmada kırk hadislerle ilgili kısa bir girişten sonra Lutfî'nin kimliği üzerinde durulacak, ardından söz konusu kırk hadis tanıtılıp metni verilecektir.

Forty hadith, originally found in the Arabian literature followed by the Persian and Turkish literature, has a significant place amongst the religious genres. "Those who learn by heart forty hadiths on the commandments of Islam for my community shall be resurrected by Allah on the Day of Judgement as scribes and scholars", a hadith from Prophet Muhammad, has become the starting point for writing such kind of works. Many Turkish poets have showed great enthusiasm in forty hadith and have written a number of significant and influential literary works in the forms of prose and verse or a combination of both as of the 14th century. Many prominent authors of the Turkish literature such as Nevayi, Fuzuli, Nev'i, Latifi, Hakani, and Nabi have compiled forty hadiths. Some works on forty hadith in the form of both books and articles have been written so far and some examples of the genre have been revealed and the literature of forty hadiths has been enriched by these new discoveries. Forty hadith compiled by Lutfi to be covered in this paper is also one of such works which were previously unknown. The compilation of Lutfi, who reportedly lived in the 16th century, consists of 40 stanzas and 59 couplets, and it is strictly considered to be a classic work based on its structure. In this work, a brief introduction to forty hadiths will be provided followed by providing information on Lutfi's biography and then the aforesaid forty hadiths will be introduced and the full text will be provided.