Arazi kullanımı ile yükselti ve eğim özellikleri arasındaki ilişkinin analizi: Şehzadeler (Manisa) ilçesi

Abstract

Bu çalışma, jeomorfolojik özelliklerden ikisi olan yükselti ve eğim parametreleri ile mevcut arazi kullanımı ve sınıfları arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve analizi amacıyla hazırlanmıştır. İnceleme alanı olarak Manisa ili merkez ilçelerinden biri olan Şehzadeler seçilmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında mevcut literatür taraması ve veri temini yapılmıştır. İkinci aşamada altlık haritalar üretilmiş ve kontrol ve doğrulama amaçlı olarak arazi çalışması yapılmıştır. Son aşamada ise Coğrafi Bilgi Sistemleri metodolojisi kapsamında ilgili yazılımlarından faydalanılarak arazi kullanımı ile yükselti ve eğim haritaları çakıştırılmış ve dağılış analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda sahada eğim ve arazi kullanımı arasında olumlu ve olumsuz olarak nitelendirilebilecek dağılış özellikleri tespit edilmiştir. Eğim değerlerinin düşük olduğu %0-1 eğim aralığındaki tam düzlük arazilerde tarımsal faaliyetlerin ve yerleşmelerin yoğun olduğu, eğimin arttığı alanlarda orman ve fundalık arazilerin de arttığı görülmüştür. Yükselti ve arazi kullanımı arasındaki ilişkiye bakıldığında ise yükseltinin düşük olduğu 25-100 m yükselti aralığında tarım faaliyetlerinin ve yerleşim alanlarının yoğunlaştığı, yükseltinin arttığı alanlarda ise orman ve fundalık arazilerin fazlalaştığı tespit edilmiştir. İnceleme alanında arazi kullanımı çoğunlukla eğim ve yükselti şartları ile uyumlu olduğu söylenebilir. Ancak yerleşmelerin yer seçimi, doğal ortamdan faydalanma ve sürdürülebilir kalkınma planlanması açısından sorunludur. Özellikle kullanım kabiliyeti bakımından 1. sınıf olarak nitelendirilen ve tarımsal amaçlı kullanılması gereken gereken araziler, geri dönüşü mümkün olamayacak şekilde kaybedilme riski ile karşı karşıyadır.

This study was prepared to determine the relationship between elevation and slope parameters, which are two of the geomorphological features, and the existing land use and classes. Şehzadeler, one of the central districts of Manisa province, was selected as the study area. In the first stage of the study, a literature review was conducted, and data were obtained. In the second stage, base maps were created, and fieldwork was conducted for control and verification purposes. In the last stage, spatial distribution analyses were carried out by using related software within the scope of Geographic Information Systems methodology. As a result of the analyses, the positive and negative distribution characteristics between the slope and the land use were determined. It was observed that agriculture and settlement were intense in the flat areas of 0-1% slope range with low slope values and forest and shrub areas increased in sloping areas. When the relationship between elevation and land use was considered, it was found that agricultural activities and settlement areas are intensified in the 25-100 m elevation range where the elevation is low, while forest and shrub areas increase in areas where elevation increases. Land use in the study area is mostly compatible with elevation and slope conditions. However, site selection of settlements is problematic in terms of benefiting from the natural environment and planning sustainable development. In particular, first class capabilitiy lands that needs to be used for agricultural purposes is at risk of being irreversibly lost.