Balıkesir muhacir esas kayıt defterine göre Bulgaristan Türklerinin göçü ve Gönen iskânı (1950-1951)

Abstract

Gönen, tarih boyunca pek çok göç olayına tanıklık etmiştir. Gönen’i etkileyen göç olaylardan en önemlisi 1821'de başlayan Yunan isyanı esnasında yaşanan göçtür. Gönen’i etkisi altına alan göç olaylarından bir diğeri de 1853 yılında Kafkasya’dan gelen muhacirler üzerinden gerçekleşmiştir. Kafkaslar özelinde diğer bir göç ise 1863-1864 kışında meydana gelmiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı neticesinde Balkanlardan gelen binlerce Türk muhacir, tüm Osmanlı kazalarında olduğu gibi Gönen’i de bir demografik değişim içine sokmuştur. Daha sonra 1912-1913 Balkan Savaşları ve sebep olduğu göçler, Gönen’i de etkilemiştir. Birinci Dünya Savaşı Dönemi’nde de Gönen, tıpkı kendisi gibi bir kaza olan Ayvalık’ta meydana gelen Rum göçlerinin neden olduğu nüfus hareketlerine sahne olmuştur. Kuşkusuz sonuçları itibariyle Gönen’in yaşadığı en önemli göç olaylarından biri de yirminci yüzyıla damgasını vuran 1950-1951 Bulgaristan Türkleri göçüdür. Bu kapsamda 1950-1951 Bulgaristan Türkleri göçünün ayrıntılı tüm verilerini içeriğinde sunan muhacir esas kayıt defterleri dikkat çekmektedir. Bu çalışmanın amacı, 1950-1951 Bulgaristan Türkleri göçü ve Gönen iskânının; sosyal, ekonomik ve demografik etkilerinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'nde yer alan ve ancak özel izinler çerçevesinde kullanıma açılan Balıkesir Muhacir Esas Kayıt Defteri incelenmiş ve defterin içerdiği bilgilere ulaşılmıştır. Defter, doküman analizi tekniği ile analiz edilmiş ve elde edilen istatistiki bilgiler tablolar şeklinde sunulmuştur.

Gönen has witnessed many migration events throughout history. The most important of the migration events affecting Gönen is the migration during the Greek revolt that started in 1821. Another of the migration events that affected Gönen was realized through the immigrants coming from the Caucasus in 1853. Another migration from the Caucasus occurred in the winter of 1863-1864. As a result of the Ottoman-Russian War of 1877-1878, thousands of Turkish immigrants from the Balkans caused a demographic change in Gönen, as in all Ottoman provinces. Later, the Balkan Wars of 1912- 1913 and the migrations it caused also affected Gönen. During the First World War Period, Gönen witnessed population movements caused by the Greek migrations in Ayvalık, which was an accident just like itself. Undoubtedly, one of the most important migration events experienced by Gönen in terms of its consequences is the 1950-1951 Bulgarian Turks migration, which left its mark on the twentieth century. In this context, the immigrant main register ledgers, which contains all detailed data on the 1950-1951 migration of Bulgarian Turks is noteworthy. The aim of this study is to reveal the social, economic and demographic effects of the 1950-1951 Bulgarian Turks migration and Gönen settlement. For this purpose, the Balıkesir İmmigrant Main Registration Ledger, which is located in the Prime Ministry Republican Archives and made available only under special permissions, was analysed and information was obtained from the ledger. The ledger was analyzed with the document analysis technique and the statistical information obtained was presented in the form of tables.