Hadis ilminde fehrese literatürü
Özet
Fehrese ve mu‘cem literatürü, ilimle geçen bir ömrün hâsılası olarak sema, kıraat ve icazet gibi makbul metotlarla rivayet hakkı alınan çok sayıda kitabın, hocalardan müelliflerine varan isnad zinciriyle kaydedildiği bir yazın türüdür. Kitap naklinin yaygınlaşmaya başladığı tasnif devri sonrasında icazetin makbul bir tahammül yöntemi kabul edilmesi sonucunda elde edilen çok sayıda icazet derlenerek fehrese türü çalışmalara dönüşmüştür. Bu makale ana hatlarıyla üç bölüme ayrılmaktadır. Birinci bölümde fehrese literatürüne giriş mesabesinde konuyla ilişkili kavramların tarifine, bu türdeki bir çalışmanın kim tarafından, ne zaman ve niçin derlendiğine temas edilmektedir. İkinci bölümde fehrese literatürünün tarihi serüveni, asırlara göre kronolojik olarak ve öne çıkan nitelikleriyle ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ilgili literatürün satır aralarından elde edilen bilgilerin müteahhirun dönemi hadis tarihi ve edebiyatı yazımına sağladığı faydalar işlenmiştir. Bu bağlamda bir eserin bölgeler arası intikal serüveni, bölgeye giriş tarihi, meşhur/sahih nüshaları ve tercih sebepleri, bir âlimin rihle haritası, bir fehresenin inşası ve en fazla okunan hadis eserleri gibi bilgilere yer verilmektedir. Fihrist and mu'jams are the genres in which a large number of books and masters obtained after a life spent with knowledge are recorded with a chain of isnads. After the classification period, when the books started to be transmitted, many of the ijazat were compiled and turned into fihrists. This article, which focuses on the fahrasa literature in the science of hadith, is divided into three parts. In the first chapter, as a introduction to the literature of fihrist, the definition of related concepts and by whom, when and why such a study was compiled are touched upon. In the second part, the historical framework of the fehrese literature is discussed chronologically according to the centuries and with its prominent features. In the third part, the benefits of the information obtained between the lines of the relevant literature for the reviewing and writing of the late period hadith history and literature are discussed. In this context, information such as the interregional transfer process of a book, the date of its entry into the region, its famous/authentic copies and the reasons for preference, a scholar's rihle map, the construction of a lost fihrist and the most read hadith books among regions are included.
