İncesu Kanyonu ve çevresi’nin (Çorum) jeoturizm potansiyeli

Abstract

Turizm yaklaşımlarında belirgin farklılaşmaların ve değişimlerin yaşandığı dünyada, bu değişimi temsil eden yaklaşımların başında jeoturizm gelmektedir. Türkiye jeoturizm konusunda dünyanın birçok ülkesine kıyasla zengin ve çeşitli kaynak değerlerine sahiptir. Bu değerler arasında Orta Anadolu’da bulunan İncesu Kanyonu (Çorum) ve çevresi dikkati çekmektedir. Çalışmanın amacı İncesu Kanyonu ve çevresinin doğal, kültürel ve tarihi jeoturizm kaynak değerlerini ortaya koymak, bu değerlerin jeoturizm yaklaşımıyla nasıl kullanılabileceğini belirlemek ve böylece alanı bir jeoturizm hedefi olarak sunmaktır. Bu amaçla literatür taraması yapılmış, alanda arazi çalışmaları gerçekleştirilmiş ve yerel halk ile açık uçlu sorulardan oluşan mülakatlar yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular İncesu Kanyonu ve yakın çevresinin jeoturizmin gelişimi için elverişli kaynak değerlerine sahip olduğunu göstermektedir. Alan jeosit yoğunluğu sayesinde önemli bir potansiyel barındırmasının yanı sıra bilimsel öneme de sahiptir. Kanyonu çevreleyen arazinin M.Ö. 10-12 bin yıllarına kadar uzanan tarihi geçmişi bölge üzerinde jeolojik, arkeolojik ve coğrafi açıdan önemli izler bırakmış ve bu izlerin büyük çoğunluğu birer jeosit değeri olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Alan bu özelliği ile jeoturizm açısından oldukça cazip fırsatlar sunmaktadır. Özellikle kanyona komşu olan Şapinuva Antik Kenti dünya mirasına girmiş eşsiz bir kaynak değeri, küresel çapta önemli bir turizm destinasyonudur. İncesu Kanyonu ve yakın çevresi henüz tamamı keşfedilmemiş bakir tarihi ve doğal karakteriyle merak uyandırmakta, dünyanın farklı ülkelerinden ziyaretçi çekmektedir. Yerel kültürlerin hala geleneksel şekilde devam ettirildiği alan, jeoturizmde yerellik konseptinin uygulanmasıyla beraber önemli jeoturizm akışına sahne olabilecek bir yapıdadır. Kanyon ve çevresi jeoturizmin temel prensiplerinden eğitim, sürdürülebilir kırsal kalkınma ve jeokoruma ilkelerinin uygulanabileceği özelliktedir. İncesu Kanyonu tüm bu özellikleri ile gelecekte jeopark olmak için iyi bir adaydır. Alanda başta definecilik olmak üzere çeşitli beşeri faktörler jeoturizm alan kayıplarına yol açmaktadır. Bu faaliyetlerin ivedilikle önlenmesi zaruridir.

In the world where significant differentiation and changes are experienced in tourism approaches, geotourism is the leading approach representing this change. Turkey geotourism in the world has a rich and diverse source of value compared to many countries. Among these values, İncesu Canyon (Çorum) and its surroundings in Central Anatolia draw attention. The aim of the study is to reveal the natural, cultural and historical geotourism resource values of İncesu Canyon and its surroundings, to determine how these values can be used with a geotourism approach and thus to present the area as a geotourism goal. For this purpose, literature review was conducted, field studies were conducted in the field, and interviews consisting of open-ended questions were made with the local people. Findings obtained as a result of the research show that İncesu Canyon and its immediate surroundings have favorable resource values for the development of geotourism. The field has an important potential thanks to its geosite density, as well as having scientific importance. The land surrounding the canyon BC. Its historical past dating back to 10-12 thousand years has left important geological, archaeological and geographic traces on the region, and most of these traces have survived to the present day as a geosite value. With this feature, the area offers very attractive opportunities in terms of geotourism. Especially adjacent to the canyon, the ancient city of Sapinuva is a unique resource value that has entered the world heritage and is an important tourism destination on a global scale. Incesu Canyon and its immediate surroundings arouse curiosity with its unexplored history and natural character, attracting visitors from different countries of the world. The area, where local cultures are still maintained in a traditional way, has a structure that can be the scene of an important geotourism flow with the implementation of the concept of locality in geotourism. The canyon and its surroundings feature the basic principles of geotourism, such as education, sustainable rural development and geoprotection. With all these features, İncesu Canyon is a good candidate to become a geopark in the future. Various human factors, especially treasure hunting, lead to geotourism area losses. It is imperative that these activities be prevented immediately.