Belkıs Tombolosunun jeomorfolojik ve uygulamalı jeomorfolojik özellikleri

Abstract

Bu çalışma Marmara denizinin güney kıyısında en çok dikkati çeken kıyı birikim şekillerinden birisi olan Belkıs tombolosunu kapsar. Burası yapı ve yerşekli bakımından olduğu kadar bitki örtüsü ve ekonomik etkinlikler bakımından da onu kuzeyden ve güneyden çevreleyen dağlık araziden çok farklıdır. Güneyde Edincik paleozoik masifi ile kuzeyde Kapıdağ granit masifi arasında yer alan alçak kısım, Kuaterner sonu ve tarihi çağlar içinde anakarayı adaya bağlamıştır. Bandırma ile Erdek körfezlerini birbirinden ayıran bu alüvyal düzlük, kum ve çakıllardan oluşan kıyı oklarından meydana gelmiştir. Genişliği 1700 m uzunluğu ise 1500 m'dir. Bu tombolonun doğusunda kumullar, batısında plaj kumlan, kuzey ve güneyinde taraçalı bir morfolojik karaktere sahip alüvyal sahalar, ortasında ise bir bataklık yer almaktadır. İlk bakışta 800 m' yi aşan yükseltisi ile bir horst karakteri arzeden Kapıdağ yarımadası, yapı ve yerşekli bakımından güneydeki anakaranın devamı niteliğindedir. Kapıdağ kütlesi ile güneydeki anakaranın bugünkü morfolojik görünümünü kazanmasında Pliosen sonu Kuaterner başında meydana gelen yer kabuğu hareketlerinin önemli rol oynadığı söylenebilir. İlk çağlarda Arktonnesos adını taşıyan yarımadanın yerleşme tarihi oldukça eskidir. Ancak yarımadanın tanınması, Belkıs tombolosunun kuzeyinde yer alan ünlü bir liman kenti olan Kyzikos'un Miletliler tarafmdan M.Ö.7.yy' m ilk çeyreğinde kurulmasıyla başlar. Kyzikos antik kenti ve çevresine ait kaynaklar, Belkıs tombolosunun Kuatemer sonu ve tarihi çağlardaki evrimine ışık tutmaktadır.

The study covers the formations of Belkıs tombolos which one of the coastal accumulation process taken place on the southern part of the Marmara Sea. This area is differ than that of the surrounding mountainous areas in terms of vegetation cover and economic activities. The lower part of the area extending Edincik Paleozoik massif in the south and Kapıdağ granitic massif in the north has been converted into land during the period covering the end of Quaternary and historical time. The alluvial flat land seperating between the. gulfs Bandırma ve Erdek has led to the formation of coastal beach. Its wideness is 1700 m and longness is 1500 m. Today in the vicinity of the tombolo there are different morphological unites such as coast sands in the west, alluvial areas which has terraced morphological character are in the north and south and bag is in the center of this tombolo. The Kapıdağ peninsula, rising up to 800 m as a horst is an continuation of the highland oqcuring in the south in terms geological and morphological properties. Present morphological appearance has come into.scene as the result of tectonic movements occured the end of the Pliocene and Early Quaternary. The settlement history of Kapıdağı peninsula named Arktonnesos in the ancient ties, But to learn the peninsula started with the Kyzikos, which phaces in.fthe north of Belkıs tombolo and was a famous harbour city, established by Milets at first quarter of 7th century B.C. The.historical references relating to Kyzikos antic city illuminate, explain the formation of Belkıs tombolo covering the Late Quaternary and historical period.