Örgütsel körlüğün örgüt miyopisi ayrıntılı kavramsal analizi ve ölçümü geliştirilen bir ölçek yardımıyla değerlendirme

Abstract

As a medical term, blindness is described by the World Health Organization as “a status of only having 1/20 of regular vision or less among all creatures after taking all adjustments into account” (WHO, 2015). On the other hand, based on this description, traces of blindness investigated as “bodily impairment specific to creatures” in health sciences can be faced at organizational level as well. The purpose of the present study is to bring the concept into Turkish literature by developing a Turkish scale for definition of organizational blindness concept which has not been adequately investigated within the relevant literature from the theoretical and empirical aspects, determination its dimensions, antecedents, consequences and its measurement. Conceptual section of the study was structured by utilizing limited number of studies reported in the relevant literature. Within the scope of development of the scale, the surveys consisted of 28 expressions and four sub-dimensions were prepared by taking dimensions used by Catino (2013) who wrote the book with title of “Organizational Myopia” and by consulting specialists to measure organizational blindness; then their validity analysis was conducted through a pilot application. The survey was conducted face-to-face through convenience sampling method with 231 employees from the energy industry and another 231 from the health industry. Obtained findings were analyzed through the LISREL and the SPSS software. Finally, a scale for measuring organizational blindness concept which has only been considered by limited number of studies in management literature. Based on the analyses in the present study, it was determined that organizational blindness is composed of four differe nt sub-dimensions: “type of personality, degree of routineness, organization structure and industry structure”. On the other hand, based on the comparison of organizations included in the scope of the study in terms of organizational blindness, it was found regarding the four subdimensions of the concept that health employees have higher blindness perception with respect to energy industry employees.

Tıbbi bir terim olarak körlük, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, “tüm düzeltmelerle birlikte canlılarda olağan görme gücünün 1/20'ine ya da daha azına sahip olma veya ışığı hiç algılayamama durumu” dur (WHO,2015). Öte yandan, bu tanımla sağlık bilimlerinde “canlılara özgü bedensel bir engel” olarak incelenen körlüğün izlerine örgütsel düzeyde de rastlamak mümkündür. İlgili yazında kuramsal ve görgül açılardan yeterince incelenememiş olan Örgütsel Körlük kavramının tanımlanması, boyutlarının, öncül ve sonuçlarının belirlenmesi ve ölçümüne yönelik Türkçe bir ölçek geliştirilerek kavramın Türkçe yazına kazandırılması bu çalışmanın amaçları olarak ifade edilebilir. Araştırmanın kavramsal bölümü, ilgili yazında ulaşılabilen sınırlı sayıdaki çalışmadan faydalanılarak oluşturulmuştur. Ölçek geliştirme kapsamında, 2013 yılında Örgütsel Miyopi adında kitap yazan Catino (2013)’nun kullandığı üç boyut referans alınarak ve ayrıca örgütsel körlüğü ölçmek için ilgili uzmanlarla görüşme sonucu bir boyut daha eklenerek, pilot çalışmayla geçerliliği kanıtlanmış olan 28 ifade ve dört alt boyuttan oluşan bir anket kullanılmıştır. Anket, enerji sektöründen 231 ve sağlık sektöründen 231 olmak üzere toplam 462 çalışana yüz yüze ve kolayda örneklem yöntemi ile uygulanmıştır. Elde edilen veriler LISREL ve SPSS programlarında analizlere tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, örgüt yazınında sınırlı sayıdaki çalışmaya konu olan örgütsel körlük olgusunu ölçen bir ölçek geliştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, örgütsel körlüğün “kişilik türü, yapılan işin rutinlik derecesi, örgüt yapısı ve sektör yapısı” olmak üzere dört alt boyuttan oluştuğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan, araştırmanın örnekleminde yer alan kurumlar örgütsel körlük bakımından karşılaştırıldığında, sağlık çalışanlarının, enerji sektörü çalışanlarına göre yüksek düzeyde körlük algısına sahip oldukları görülmüştür.