Beden eğitimi ve spor öğrencilerinde sirkadiyen değişkenliğin incelenmesi: Balıkesir üniversitesi örneği

Abstract

Amaç: Sirkadiyen ritimler karanlık, ısı ve ışık gibi çevresel özelliklere bağlı olarak organizmada görülen fiziksel, mental ve davranışsal değişikliklerdir. Sirkadiyen ritimler endojen ve eksojen faktörlere bağlı olarak çalışırlar. Bu çalışma üniversite öğrencilerinde sirkadiyen özelliklerin değişkenliğini test etmek amacıyla yapıldı. Yöntem: Çalışmaya, Balıkesir Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda okuyan 18-25 yaş aralığında, erkek (n=315) ve kadın (n=185) olmak üzere toplam 500 öğrenci katıldı. Katılımcıların sirkadiyen özellikleri subjektif olarak, Horne ve Östberg’in İnsan sirkadiyen ritminde sabahçıl ve akşamcıl tipleri belirleyen ölçeğin Türkçe versiyonu kullanılarak değerlendirildi. Ölçek bir ay arayla iki kez uygulandı. Katılımcıların kronotipleri, 1. ve 2. uygulamada verdikleri yanıtların frekans dağılımları karşılaştırıldı ve güvenirliği test edildi. Bulgular: Ölçeğin güvenirlik analizinde 1. Uygulamada Cronbach alfa değeri 0.697 iken, 2. Uygulamada 0.683’lik bir değere sahipti ve iyi düzeyde anlamlılık ifade etmekteydi. Kronotip dağılımları karşılaştırıldığında, 1. Uygulamaya göre sabahçıl özelliklerde %43 azalma, ara tip özelliklerinde %7 artış, akşamcıl özelliklerde %18 artışa yönelik değişim olduğu tespit edildi. Katılımcılar yaş, cinsiyet, beden kütle indeksi (BKI) değerlerine göre her iki uygulamada kronotip açısından anlamlı farklılık göstermemekteydi. Öğrencilerin ölçek sorularına verdikleri yanıtların frekans dağılımları incelendiğinde, S1, S4, S5, S7, S13, S17 ve S18 de 1. ve 2. uygulamada anlamlı düzeyde farklılık olduğu tespit edildi (sırasıyla p= 0.001, p=0.03, p=0.002, p=0.03, p=0.001 ve p=0.001). Anket yanıtlarına göre ise öğrencilerin çoğunluğunun (%54.8) akşam saaterinde fiziksel aktivite yaptıklarını belirtirken, fiziksel aktivitenin en verimli saat aralığının ise sabah (%56) olduğunu ifade etmişlerdir. Sonuç: Sonuç olarak öğrencilerin sabah saatlerine yönelik verdiği cevaplar, çalışma saatleri konusundaki tercihleri ve en iyi hissettikleri zaman dilimini bulma konusundaki yanıtları değişkenlik göstermekteydi.

Purpose: Circadian rhythms are physical, mental and behavioral changes in the organism due to environmental characteristics such a darkness heat and light. Circadian rhythms work depending with endogenous and exogenous factors. The purpose of the study was to test variation of the circadian properties subjectively in university students. Method: A total of 500 students, men ( n=315), women (n=185) and age (18-25) years old were participated in this study. Chronotype and circadian properties were assessed by Turkish version of the Morningness-Eveningnes Questionnaire (MEQ) and the other questionnaire prepared to assess of personal information of participants were used. MEQ was applied twice, one month apart in the same populations. The chronotype, frequency and the reliability was assessed of the MEQ. Results: The Cronbach alpha value was 0.697 in th 1st application while it was 0.683 in the 2nd application. The morningnes properties were decreased 43% while intermediate 7% and eveningness properties 18% were increased in the 2nd application when compare to 1st application. The chronotype scores with body mass index, gender and age no significant differences were determined. According to reply of the questions as a Q1, Q4, Q5, Q7, Q13, Q17, and Q18 were significantly difference between the 1st and 2nd application (respectively, p= 0.001, p=0.03, p=0.002, p=0.03, p=0.001 ve p=0.001). Also, the participants were prefered evening time exercise and they thought morning time exercise is better time. Conclusion: Consequently, this study results indicated that the students response of the questions were varied especially, “choose to morning time”,”own work hours” and “feel the best time” when compared 1st application. Keywords: chronotypes, circadian properties.