Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde vergi mahkemelerinin rolünün değerlendirilmesi

Abstract

Vergi; devletin en önemli finansman kaynağıdır ve süreklilik taşımaktadır. Vergi mükelleflerini ise; toplumda yaşayan ve vergilendirme alanına giren kişiler oluşturmaktadır. Vergi ile devlet kişilerin ekonomik kaynaklarının bir kısmına cebir unsurunu kullanarak sahip olmakta ve yine kamusal ihtiyaçların giderilmesi için kullanmaktadır. Vergiler parasal ödemeler olduğundan kişilerin kullanılabilir gelirlerini azaltmakta dolayısıyla zaman zaman vergi mükellefi olan kişiler ile vergi almak isteyen vergi idaresi arasında uyuşmazlıklar yaşanabilmektedir. Bu anlaşmazlıklarvergi hatalarından kaynaklanabileceği gibi mükellefin vergi borcunu ödemek istememesiveya vergilendirmeye ilişkin maddi ve şekli ödevlere uymamasından da kaynaklanabilmektedir. Vergilendirmeye ilişkin kişiler ile idare arasında uyuşmazlığın yaşanması durumunda söz konusu uyuşmazlık konusunun çözüme kavuşturularak ortadan kaldırılması beklenmektedir. Vergi uyuşmazlığının giderilmesi hususunda her iki taraf için de iki seçenek mevcuttur. Taraflar barışçıl çözüm yolları olarak kabul edilen uzlaşma, cezalardaindirim, pişmanlık ve ıslah ve vergi hatalarının düzeltilmesi gibi idari çözüm yollarını tercih edebilecekleri gibi, uyuşmazlık konusunu vergi yargısına dava yolu ile taşıyarak çözüme kavuşturulmasını da talep edebilmektedirler. Kanunlar ifade edilen iki çözüm seçeneğini taraflara seçimlik hak olarak sunmaktadır. Diğer bir ifadeyle hem vergi idaresinin hem de vergi mükellefi olan kişilerin vergi uyuşmazlığının yaşanması durumunda öncelikle barışçıl çözüm yollarını tercih etmeleri eğer bu yollarla çözüm bulunamazsa vergi yargısına başvurmaları zorunlulukları bulunmamaktadır. Vergi uyuşmazlık konusunun vergi yargısına taşınmasının ve orada çözüme kavuşturulmasının tercih edilmesi durumunda her iki tarafın da birtakım yargısal masraflarla ve maliyet unsurları ile karşılaşması kaçınılmazdır. Uyuşmazlık konusunun vergi yargısına taşınması durumunda dava dilekçesinin yazılması, ilgili dava açma masraflarının üstlenilmesi, bu konuda avukatlara ve bilirkişilere başvurulması, davanın sonuçlanmasının beklenmesi ve çıkacak olan sonucun lehe veya aleyhe olma ihtimali taraflara maliyet yükleyebilmektedir. Yine de taraflarca bu yolun tercih edilmesi halinde ilk başvurulması gereken yargı organı; vergisel uyuşmazlıklarda genell ikle ilk derece mahkemesi olan “vergi mahkemeleri”dir. Bu çalışma araştırma tekniklerden betimleyici teknik kullanılarak, vergi mahkemelerinin görev ve fonksiyonları ve işleyişleri açıklanarak vergi uyuşmazlıklarının çözüme kavuşturulmasındaki rolleri üzerinde durulmuştur.

Tax is the most important, and continuous, source of funding for the state. Taxpayers are people who live in the community and enter the field of taxation. With tax, the state obtains some of the economic resources of individuals using compulsion and utilizes it to fulfill public needs. Since taxes are monetary payments, there may be disagreements from time to time between taxpayers and the tax authority who want to receive taxes. These disputes may be caused by tax errors,or may be due to the taxpayer's refusal to pay the tax debt or to comply with the financial and formal requirements of taxation. In the event of a dispute between taxpayers and the administration regarding taxation, it is expected that the dispute will beresolved and eliminated. There are two options for both sides to remedy the tax dispute. The parties can choose administrative solutions such as reconciliation, reduction in penalties, regret, redress, and corrections that satisfy tax errors, as well as to resolve the issue of dispute by litigation through the tax judiciary. The law offers the parties the right to choose between the two options of resolution. In other words, both the tax administration and taxpayers prefer peaceful solutions in the event of a tax dispute, and if a solution cannot be found by these means, they are not required to apply to the tax jurisdiction. If tax litigation is the preferred option of resolution, it is inevitable that both sides will face a number of judicial costs, and other cost elements if the issue of the tax dispute is moved to the tax jurisdiction. If the issue of dispute is moved to the tax judiciary, expenditure from the petition being written, the costs of filing the relevant litigation, lawyer and expert costs inthe matter, time spent in awaiting a judicial decision and the possibility that the result will be for or against may result in extra costs on the parties. Nevertheless, if this path is preferred by the parties, generally the first judicial body to apply to is the "tax court", which is the court of first instance in tax disputes. In this study, using qualitative research techniques, the duties and functions of tax courts and their procedure were investigated while focusing on their role in resolving tax disputes.