Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde tarhiyat öncesi uzlaşma müessesesi: Hüküm ve sonuçları

Abstract

Vergilendirme ilişkisinin iki tarafı bulunmaktadır. Bir tarafta, tek taraflı idari işlem statüsündeki bu ilişkiyi yöneten ve vergi alacaklısı sıfatına sahip olan vergi idaresi, diğer tarafta vergiye ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmesi gereken ve vergi boçlusu sıfatına sahip vergi mükellefi bulunmaktadır. Verginin parasal özelliğinin olması, taraflar arasındaki bu iktisadi ilişkide zaman zaman anlaşmazlıkların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Çeşitli sebeplerin varlığı ile meydana gelen ve vergi uyuşmazlığı olarak adlandırılan bu anlaşmazlık sorununun çözümü için tarafların iradesine bağlı olarak müracaat edilen, birtakım kanuni çözüm yolları mevcuttur. Vergi uyuşmazlıkları, tarafların iradesine bağlı olarak sulh yöntemleri ile yani karşılıklı diyalog ve anlayış içerisinde çözüme kavuşabildiği gibi sorununun taraflardan biri veya her ikisi tarafından vergi yargısına taşınması suretiyle ortadan kaldırılması mümkün olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı; vergi uyuşmazlıklarının idari (barışçıl) çözüm yollarından olan tarhiyat öncesi uzlaşma müessesesinin hukuki mahiyetini, hüküm ve sonuçlarını inceleyerek, vergi uyuşmazlıklarına sunduğu katkıyı değerlendirmektir. Çalışmada sosyal bilimlerde önemli bir araştırma tekniği olan dokümantasyon (metin tarama) tekniği kullanılmıştır.

There are two sides to the taxation relationship. On the one hand, it is the tax administration that manages this relationship in the status of a unilateral administrative transaction and has the title of tax creditor, and on the other hand, it is the taxpayer who must fulfill his tax obligations and has the title of tax payer. The fact that the tax has a monetary character can cause disputes to arise from time to time in this economic relationship between the parties. There are certain legal solutions that are applied depending on the will of the parties to solve this dispute problem, which occurs due to the existence of various reasons and is called a tax dispute. Tax disputes can be resolved by arbitration methods depending on the will of the parties, that is, in mutual dialogue and understanding, as well as it may be possible to eliminate the problem by moving it to the tax jurisdiction of one or both parties. The aim of this study is to evaluate the contribution of the pre-tax conciliation institution, which is one of the administrative (peaceful) solutions of tax disputes, to tax disputes by examining the legal nature, provisions and results. The documentation (text scanning) technique, which is an important research technique in social sciences, was used in the study.