Örtük liderliğin örgütsel bağlılığa etkisi: Eğitim ve sağlık sektöründe uyum esaslı bir araştırma

Abstract

Son yıllarda liderlik araştırmalarında, liderlik sürecinde liderden ziyade izleyenlere/takipçilere odaklanan bir bakış açısı benimsenmekte, onların bilişsel süreçlerinin ve liderlik algılarının incelenmesine önem verilmektedir. Örtük liderlik teorileri (ILTs) izleyenlerin/takipçilerin zihinlerindeki lider prototipini/modelini yani bir liderin sahip olması gereken nitelik ve davranışları hakkındaki varsayımlarını ifade etmektedir. Bu çalışmada; izleyenlerin/takipçilerin örtük liderlik teorileri (zihinlerindeki lider prototipi/modeli) ile potansiyel liderin karakteristiği/davranışları hakkındaki algıları (algılanan liderlik) arasındaki uyumun örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi, COVID-19 pandemisinin iş hayatındaki etkilerinin devam ettiği bir dönemde, Türkiye örnekleminde test edilmiştir. 2022 yılının Nisan ve Mayıs aylarında, Balıkesir ilinde eğitim (öğretmenler) ve sağlık sektöründeki 558 çalışan üzerinde gerçekleştirilmiş araştırma sonuçları, söz konusu uyumun örgütsel bağlılığı olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Ayrıca eğitim (öğretmenler) ve sağlık sektörü çalışanları arasında örtük liderlik ve örgütsel bağlılık açısından farklılıklar bulunduğunu gösteren önemli sonuçlara da ulaşılmıştır: Eğitim sektöründeki çalışanların (öğretmelerin) sağlık sektöründeki çalışanlara göre, ideal bir liderde bulunması gerektiği düşünülen kişisel ahlak özelliğine daha fazla önem verdikleri tespit edilmiştir. Eğitim sektöründeki çalışanların (öğretmenlerin) sağlık sektöründeki çalışanlara göre, yöneticilerinin sahip olduğu liderlik özelliklerini, zihinlerindeki lider prototipine/modeline daha yakın buldukları belirlenmiştir. Son olarak eğitim sektöründeki çalışanların (öğretmenlerin) örgütsel bağlılıklarının, sağlık sektöründeki çalışanlardan daha yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

In recent years, there has been a shift in leadership research towards a perspective that focuses on followers rather than leaders within the leadership process, emphasizing the examination of their cognitive processes and perceptions of leadership. Implicit leadership theories (ILTs) express the leader prototype/model in the minds of followers, that is, their assumptions about the qualities and behaviors a leader should have. In this study, the effect of the congruence between followers' implicit leadership theories (ILTS—the leader prototype/model in their minds) and their perceptions of the potential leader's characteristics/behaviors (perceived leadership) on organizational commitment is examined in a Turkish sample during a period of continued effects of the COVID- 19 pandemic on the workplace. The study, which involved 558 employees from the education (teachers) and healthcare sectors in Balkesir province in April and May 2022, demonstrates that this congruence has a positive effect on organizational commitment. Additionally, significant findings reveal differences in implicit leadership and organizational commitment between employees in the education (teachers) and healthcare sectors. We have determined that employees in the education sector (teachers) place more importance on the personal morality of an ideal leader than those in the health sector. Furthermore, research reveals that employees in the education sector (teachers) perceive their managers' leadership characteristics as more similar to the leader prototype/model in their minds than those in the health sector. Finally, research reveals that the organizational commitment of employees in the education sector (teachers) surpasses that of employees in the healthcare sector.