Yenilebilir doğal bitkilerin etnobotanik ve gastronomik açıdan değerlendirilmesi: Edremit Körfezi (Balıkesir) örneği

Abstract

Günümüzde insanların farklı kültürlere olan ilgisi, sağlıklı yaşam hakkında giderek bilinçlenmeleri, doğal gıdalara eğilim göstermeleri ve gastronomik deneyimler yaşama istekleri gibi farklı nedenler yöresel mutfaklara olan talebi giderek artırmaktadır. Ülkemizde, özellikle son yıllarda yapılan gastronomi yarışmaları ve ot festivalleri aynı zamanda yapıldığı bölgenin turizm çekim gücünü önemli derecede etkilemektedir. Balıkesir ilindeki Kaz Dağı, Madra Dağı, Ulus Dağı gibi zengin floristik alanlarda bolca yetişen çok çeşitli gıda bitkileri gastronomik açıdan önemli birer kaynaktır. Bu çalışmada; Balıkesir’de doğal olarak yetişen yenilebilir otlar tespit edilmiş ve yöre insanları tarafından hangi yemeklerde kullanıldığı ve diğer etnobotanik kullanımları ortaya konulmuştur. Araştırma sonucunda 21 familyaya ait 45 cins ve 56 taksonun yemeklerde kullanıldığı tespit edilmiştir. Yaprak ve topraküstü kısımlarının yemeklerde daha çok kullanıldığı görülmüştür. Yabani otlardan en fazla yapılan yemek çeşitlerini kavurma (36 bitkiden), otlu yemek (24 bitkiden) ve salata (22 bitkiden) izlerken en az yapılan yemeklerin de çırpma (3 bitkiden), akıtma (1 bitkiden) ve dolma (1 bitkiden) olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca bir bitkinin baharat (Foeniculum vulgare) ve 8 bitkinin de ot yemekleri haricinde tıbbi olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Otların tüketilme biçimlerine ve pişirme tekniklerine bakıldığında ise çoğunlukla salata, zeytinyağı ile kavurma ve haşlama içinde pişirme yöntemlerinin kullanıldığı görülmüştür.

Today, different reasons such as people's interest in different cultures, their increasing awareness about healthy life, their tendency to natural foods and their desire to experience gastronomic experiences increase the demand for local cuisines. In our country, especially in recent years, gastronomy competitions and herb festivals also significantly affect the tourism attraction of the region where they are held. A wide variety of food plants that grow abundantly in rich floristic areas such as Ida Mountain, Madra Mountain and Ulus Mountain in Balıkesir province are an important gastronomically important resource. In this study; Edible herbs that grow naturally in Balıkesir have been identified and the dishes used by the local people and other ethnobotanic uses have been revealed. As a result of the research, it was determined that 45 genera and 56 taxa belonging to 21 families were used in food. It has been observed that the leaves and aboveground parts are used more in food. Roasting (from 36 taxa), herbs (from 24 taxa) and salad (from 22 taxa) are the most common types of dishes made from wild herbs, while the least-cooked meals are whipping (from 3 taxa), pouring (from 1 taxon), and stuffing (from 1 taxon). has been placed. In addition, it was determined that one species (Foeniculum vulgare) was used as a spice and 8 species were used medicinally, except for herb dishes. When we look at the consumption patterns and cooking techniques of herbs, it has been seen that mostly salad, olive oil roasting and boiling cooking methods are used.