Tuva Türkçesinde zamir kökenli fiiller ve bu fiillerden türemiş sözcükler

Abstract

Bu incelemede, Tuva Türkçesinde zamir kökenli fiiller ve bu fiillerden türemiş sözcükler incelenmiş; Tuva Türkçesinin ilgi çekici özelliklerinden olan bu kategoriye ait sözlerin bir arada gösterilmesi hedeflenmiştir. Çalışma için Tuva Türkçesine ait sözlükler, gramerler ve edebî metinlerden derlenen malzeme, ortak kök veya gövdeden türeme özelliğine göre sınıflandırılmış; morfolojik ve semantik olarak incelenmiştir. İncelemede, yapıları bakımından bu fiiller üç gruba ayrılmıştır: ınça, mınça ve kança zamir tabanlarından türeyenler; çü/çüü soru zamirinden türeyenler; {+LA-} ekiyle türeyenler. Her bölümde ilgili sözcüklerin yapı özellikleri tartışılmış, bu fiillerden türeyen sözcüklerin kullanımları örnek cümlelerle gösterilmiştir. İncelemedeki bulgulara göre; yapısı ilk bakışta açık olmayan birinci gruptaki fiillerin ınça, mınça, kança tabanları ile kıl- fiilinin kaynaşmasından; ikinci gruptakilerin de çü/çüü zamiri ile bol- fiilinin kaynaşmasından oluştuğu tespit edilmiş; söz konusu fiillerden türemiş pek çok biçimin, Tuva Türkçesinde gramerleşme ve sözlükselleşmenin tipik örnekleri arasında yer aldığı görülmüştür.

In this study, pronominal verbs and their derivatives in Tuvan are examined and it is aimed to represent the words in this category in Tuvan as a whole. The material of the study is classified according to sharing the common root or stem, analysed morphologically and semantically. In the study, these verbs are classified into three groups in terms of their structures: derivations of ınča, mınča, kanča; derivations of interrogative pronoun čü/čüü; derivations through {+LA-}. In each section, structural aspects of these words are discussed and their usages are represented by sample sentences. According to the findings of the study, it is concluded that the verbs, whose structures are not clear at first sight, in the first group are formed by fusion of the words ınča, mınča, kanča and kıl-; second group is formed by fusion of the words čü/čüü and bol- The forms derived from these verbs are typical samples of grammaticalization and lexicalization in Tuvan.