İklim değişikliği sorununun uluslararası gelişmeler eşliğinde Türkiye’nin politika ve kurumlarına yansıması

Abstract

Birleşmiş Milletler (BM) raporlarında ve akademik çalışmalarda 1750’den günümüze sera gazı emisyonlarındaki artışta insan odaklı girişimlerin etkisi vurgulanmaktadır. Özellikle fosil yakıt ve kimyasal madde kullanımı iklimi olumsuz etkilemektedir. İnsan faaliyetlerine bağlı olarak Karbondioksit (CO2), Ozon gazı (O3) ve Metan gazı (CH?) salınımlarındaki artış ozon tabakasına zarar vermekte ve iklimi olumsuz etkilemektedir. Sanayi devrimi öncesi değerlere göre günümüzde Karbondioksit (CO2) konsantrasyonu %40, Metan (CH4) %150 ve nitröz oksit (N2O) %20 artış göstermiştir. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 2022 Raporuna göre; sera gazı emisyonlarındaki artışın 2100’e kadar yüzey ortalama sıcaklığında 3,2 °C küresel ısınmaya neden olması beklenmektedir. Türkiye ölçeğinde ise 2040’dan itibaren yıllık ortalama sıcaklıklarda 2,5°C - 4°C artış tahmin edilmektedir. Tüm Dünya’da aşırı hava olaylarının (seller, sıcaklık artışı, yağış azalması vb.) görülmesi uluslararası toplumu harekete geçirmiştir. 1985 Viyana Sözleşmesi ve 1987 Montreal Protokolü ile iklim değişikliği konusundaki ilk adımlar atılmıştır. 1992 İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS), 1997 Kyoto ve 2015 Paris Sözleşmeleri ile Devletlere iklim değişikliği konusunda sorumluluk yüklenmiştir. Örneğin Paris Sözleşmesiyle sıcaklık değerlerinin sanayi devrimi öncesine göre (-1.5/2 °C azaltılması) hedeflenmiş, Devletlerden emisyonlarını azaltmaları istenmiştir. Türkiye, iklim değişikliği ve küresel ısınma konusunda BM politika belgelerindeki sorumluluklarının gereği olan düzenlemeleri yapma gayreti içindedir. Bu çerçevede kalkınma planları, iklim değişikliği eylem planları vb. politika belgelerinde ilke kararlarına ve uygulamalara yer verilmektedir. Ayrıca sürecin etkin yönetimi için yeni kurumlar (İklim Değişikliği Başkanlığı vb.) oluşturmaktadır. Çalışmamızda iklim değişikliği ve küresel ısınma sorunu ele alınmaktadır. Soruna yönelik BM’in yayınladığı ve Türkiye’nin taraf olduğu politika belgeleri (Viyana, Kyoto, Paris Sözleşmeleri vb.) incelenmektedir. Ayrıca Türkiye’nin ulusal ölçekli politika belgeleri ve kurumları ele alınmaktadır.

In the United Nations (UN) reports and academic studies, the effect of human oriented initiatives on the increase in greenhouse gas emissions since 1750 has been emphasized. Especially the use of fossil fuels and chemicals has negative affect on the climate. The increase in carbon dioxide (CO2), ozone gas (O3) and methane gas (CH4) emissions due to human activities damages the ozone layer and negatively affects the climate. Compared to the values before the industrial revolution, carbon dioxide (CO2) concentration has increased by 40%, methane (CH 4) by 150% and nitrous oxide (N2O) by 20% today. According to the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 2022 Report; the increase in greenhouse gas emissions is expected to cause global warming of 3.2 °C at surface average temperature by 2100. On the Turkish scale, an increase of 2.5°C - 4°C in annual average temperatures is expected from 2040. The occurrence of extreme weather events (floods, increase in temperature, decrease in precipitation, etc.) all over the world has mobilized the international community. The first steps on climate change were taken with the 1985 Vienna Convention and the 1987 Montreal Protocol. With the 1992 Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), the 1997 Kyoto and 2015 Paris Conventions, the States have been given responsibility for climate change. For example, with the Paris Convention, it was aimed to reduce the temperature values (-1.5/2 °C) compared to the pre-industrial revolution, and the States were asked to reduce their emissions. Turkey is in an effort to make the regulations required by its responsibilities in the UN policy documents on climate change and global warming. In this context, development plans, climate change action plans, etc. Policy documents include policy decisions and practices. It also creates new institutions (Climate Change Presidency, etc.) for the effective management of the process. In our study, the problem of climate change and global warming is discussed. Policy documents (Vienna, Kyoto, Paris Conventions, etc.) published by the UN regarding the problem and to which Turkey is a party are examined. In addition, Turkey’s national-scale policy documents and institutions are discussed.