Türkiye’de gastronomi eğitiminin tarihi ve gelişimi

Abstract

Günümüzde gastronomi kavramı yeme içme eyleminin ötesinde, fizyolojik bir ihtiyaç olarak algılanmasının yanı sıra; insanların sosyalleşebilmesi, seyahat deneyimi elde edebilmesi ve statü kazanması gibi birçok unsuru içerisinde barındırmaktadır. Bu nedenle günümüzde gastronomi ve gastronomi turizmi kavramına olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Gastronomi ve Aşçılık alanında Türk dilinin ilk yazılı belgeleri niteliğini taşıyan Orhun Yazıtlarından bu yana, Türk dili tarihi boyunca toplumda aşçılık alanında gastronomiyle ilgili hangi faaliyetlerin sürdürüldüğü hakkında bilgi edinilmiştir. İnsanların günümüzde sürekli olarak değişmekte olan ve gelişim gösteren ihtiyaçlarına cevap olunması için birtakım meslek grupları kaybolmuş, bazıları ise toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda yenilenmiştir. Popülaritesi artan meslek gruplarından aşçılık mesleğine ilişkin geleneksel olarak ustalık ve çıraklık eğitimi, 1960’lı yıllarda başlayarak orta eğitim düzeyinde verilmiştir. Günümüze kadar gelen Gastronomi ve Aşçılık ile ilgili daha kapsamlı bilgi edinmek amacıyla 1980’li yıllarda ise ön lisans ve 2000 yıllarında lisans düzeyinde olarak eğitim faaliyetleri yürütülmeye devam edilmiştir. Bu bağlamda bu araştırmada 1923-2023 tarihleri arasında aşçılık ve mutfak alanında yürütülen gastronomi eğitim ve öğretim programlarında yürütülen eğitimlerin temel unsurlarına, belgelendirme sürecine, eğitim kapsamına, eğitim için sunulan katkılara ve diploma şartlarının geçmişten günümüze tarihinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemleri ve inceleme yaklaşımı kullanılarak, ikincil kaynakların derlenmesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonucunda aşçılık ve gastronominin gelişebilmesi için öneriler sunulmuştur.

Today, gastronomy has a meaning beyond an act of eating and drinking to meet a physiological need. It includes elements such as obtaining travel experience and gaining status so that people can socialize. Depending on its personal and social importance, the demand for gastronomy and gastronomy tourism is increasing day by day. The first written documents of the Turkish language in the field of Gastronomy and Cookery are included in the Orkhon Inscriptions. In order to meet the constantly changing and developing needs of people today, some professional groups have disappeared, and some have been renewed in line with social needs. Traditional mastery and apprenticeship training for the culinary profession, which is one of the increasingly popular occupational groups, started to be given at the secondary education level in the 1960s. Gastronomy and Cookery education, which was given at the associate degree level in the 1980s, has continued to be given at the undergraduate level since the 2000s. In this research, it is aimed to examine the basic elements, the scope of education and the contributions of the education and training programs related to the fields of cookery, cuisine and gastronomy between 1923-2023. Compilation of secondary sources was used as a research approach in the research. As a result of the research, suggestions were presented for the development of culinary and gastronomy education.