Tanzimat’tan bugüne Türkiye’de edebiyat terimleri sözlüklerine genel bir bakış

Abstract

Sözlük çalışmalarının önemli bir kısmını terim sözlükleri oluşturur. Edebiyat sahasının terimlerini tanımlayan, açıklayan, karşılaştıran ve örneklendiren çalışmalar genel anlamda edebiyat terimleri sözlükleridir. Tanzimat döneminden itibaren edebiyat terimleri sözlükleri klasik belagat geleneğinden ayrılarak sözlükbilimi sahasında kendine ait bir disiplin geliştirmiştir. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e ve günümüze edebiyat terimleri sözlükleri, nitelik ve nicelik olarak önemli aşama kaydetmiştir. Bu süre zarfında çoğu birbirine benzeyen; ancak gittikçe tanımladığı terim sayısı artan ve nitelik açısından gelişen terim sözlükleri hazırlanmıştır. Üzerinde yeterince çalışma yapılmamış bir saha olarak Türkiye’de edebiyat sözlüklerinin neler olduğu ve nitelikleri araştırmamızın temel problemini oluşturmaktadır. Bununla birlikte ciddi bir kurumsal bakış açısına ihtiyaç duyulan edebiyat terimleri sözlüklerinin kapsam sorunu nitelik sorunun açıklığa kavuşması açısından önem arz etmektedir. Bu makalede Tanzimat Dönemi’nden bugüne Türkiye’de edebiyat terimleri sözlükleri belli başlı eserler üzerinden ele alınacak ve edebiyat sözlüklerinin kapsamlılıkları üzerinde durulacaktır.

Dictionaries of terminology constitute an important part of dictionary studies. Literature terminology dictionary is the dictionary type that defines the terminology in literature, explains them, makes comparisons and exemplifies the terms. Since the Tanzimat Period, the literary terminology dictionaries have been separated from the classical rhetoric tradition and have developed a discipline of their own in the field of lexicology. The literary terminology dictionaries have made important progress in terms of dictionaries, quality and quantity from the Tanzimat to the Republic Period and today. During this period, several dictionaries were prepared, mostly similar but rich in quality and quantity gradually. The main purpose of this study is to present the literary terminology dictionaries in Turkey in which the studies are very limited. Along with this, another point that this study focuses is to reveal the quality and the scope problem of literary terminology dictionaries which should be based on an corporate perspective. In this article, the literary terminology dictionaries will be examined from the Tanzimat period to today and the scope of these dictionaries will be revealed.