Cumhuriyet dönemi Türk öyküsünde bürokrasi (1923-1950)

Abstract

Bu çalışmada 1923 ile 1950 arasında öykü türünde eser veren on dört yazarın iki yüz dört öyküsü tüm devlet yönetimini ve devletin personelini ifade eden bürokrasinin edebiyata yansıması bağlamında incelenmiştir. Giriş kısmında bürokrasi kavramının tanımı, nitelikleri, tarihçesi, halk nezdinde algısı ile Türk siyasi tarihinde Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟e değin bürokrasinin gelişimi ele alınmıştır. Tezin ilk bölümünde Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟e Türk edebiyatında bürokrasi temasının ne şekilde bir yankı bulduğu anlatılmıştır. İkinci bölümde ise bürokrasinin bir tema olarak öykülerdeki işlenişi esas alınmış ve bir tasnif yapılmıştır. Bu tasnif ile bürokratik çarpıklıklar, sağlık kurumlarındaki aksaklıklar, inkılapların yankısı, köylerdeki ağalık sisteminin doğurduğu sonuçlar, kalem hayatındaki genel tablo, memurların sosyal hayatı, toplumun adli bürokrasi ile ilişkisi ve aydın problemi seçilen öyküler etrafında anlatılmıştır. Son bölümde ise öykülerdeki memur kahramanların olumlu ve olumsuz özellikleri ve hayat biçimleri etrafında tiplerin sınıflandırmasına yer verilmiştir. 1923 ile 1950 arasında yazılan öykülere yer verdiğimiz bu çalışma, Tanzimat‟tan itibaren çoğu yazarın üzerinde durduğu bürokrasi kavramının edebiyatın hayatı yansıtması bağlamında Türk toplumunda büyük bir öneme sahip olduğunu ve edebiyatımızı şekillendiren önemli etmenlerden biri olduğunu ifade etmeyi amaçlamaktadır.

In this study two hundred and four stories by fifteen writers are examined, which were written between 1923 and 1950 in the context of the entire state administration and bureaucracy that reflected the bureaucratic expressions in the literature. In the Introduction the definition of Bureaucracy and its concept, nature, history and perception by the public are considered with the development of the bureaucracy from Tanzimat to the Republic. In the first part of the thesis it is explained, which impact the bureaucracy had on the Turkish literature from Tanzimat to Republic. The second part is about the classification and handlings of the bureaucracy in the story as a subject. With this classification, bureaucratic distortions, malfunctions of the health institutions, reverberations of the revolutions, the results of the agrarian system in the villages, the main scenery in the writers life, the social life of civil servants, the relationship between the society and judicial bureaucracy and the problems of the intellectualls are described around the selected stories. In the last chapter, the classification of the types around the positive and negative characteristics and lifestyles of civil servants in the stories are included.This study, which includes the stories written between 1923 and 1950, aims to express the concept of bureaucracy, which has a great importantance in the turkish society in terms of reflecting the life of the society.