Görgü (Malatya-Türkiye) Pb-Zn yatağının eski imalat pasalarının jeokimyası

Abstract

İnceleme alanı, Malatya ilinin Yeşilyurt ilçesine bağlı Görgü köyünün 9 km güneydoğusunda ve 1/ 25000 ölçekli Malatya L40 – a4 paftasında yer almaktadır. Görgü (Cafana) Pb–Zn cevherleşmesi, yaşı belli olmayan volkanitler ile Malatya Metamorfitleri (Permo-Karbonifer) içerisinde gelişmiş olup cevherleşmenin büyük bir kısmı andezitik kayaçlar içerisinde damar şeklindedir. Sülfür cevherleşmesi olarak gözlenen cevherleşmenin ana mineralleri galen, sfalerit, pirit, markasit, simitsonit, zinkit, hidro-zinkit, anglezit ve serüzit; gang mineralleri ise barit, dolomit, kuvars ve kalsittir. Bu çalışmada, ana yatak civarından 12 adet pasa ve 18 adet sistematik toprak örneği alınarak, örneklerin metal içerikleri ve bu elementlerin birbirleri ile olan ilişkileri incelenmiştir. Pasa örneklerinde Pb 315 - >10000 ppm (ortalama 6259), Zn 526 - >10000 ppm (ortalama 6618), Ag 137-18333 ppb (ortalama 3711), Mn 54-3153 ppm (ortalama 829), Ba 56-1697 ppm (ortalama 546); toprak örneklerinde, Pb 28-446 ppm (ortalama 115); Zn 58-9095 ppm (ortalama 660); Mn 477-1634 ppm (ortalama 993); Ba 120- 1414 ppm (ortalama 276); Cd 0,38-54 ppm (ortalama 4,3); Ag 25-2508 ppb (ortalama 120) aralığında değiştiği belirlenmiştir. Toprak ve pasalardaki ortalama metal içerikleri karşılaştırılmış ve topraktaki Au, Mn, Sn, Cu, Sb, Rb ve Sr değerlerininin doğal ayrışma nedeniyle pasalardan daha fazla olduğu belirlenmiştir. Veri sayısı az olduğu için pasa örneklerinde Spearman korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Toprak örneklerindeki yüksek metal içeriğinin bölgedeki ceherleşmelerden ve çevresindeki atıklardan doğal süreçlerle oluştuğu düşünülmektedir.

The study area is located at the Malatya L40-a4 section of the 1/25000 scale map 9 km southeast of Görgü village in the Yeşilyurt township, in Malatya. The Görgü (Cafana) Pb-Zn mineralization forms in volcanic rocks (of unknown age) and in Malatya Metamorphic rocks (Permo-Carboniferous), and a great deal of mineralization take place in andesitic rocks as vein forming. The Pb-Zn mineralizations have been observed as sulphur minerals. Major minerals are galena, sphalerite, pyrite-marcasite, smithsonite (the dominant ore mineral), zincite, hydro-zincite, anglesite, cerussite and gangue minerals as represented in barite, dolomite, quartz and calcite. In this study, 12 mine waste samples and 18 soil samples were collected from within mine waste piles and around ore deposits, and the concentrations and distribution of the metals were determined. Metal concentrations in the mine wastes and soil samples range as follows: Pb 315 to>10000 ppm (mean 6259), Zn 526 to >10000 ppm (mean 6618), Ag 137 to 18333 ppb (mean 3711), Mn 54 to 3153 ppm (mean 829), Ba 56 to 1697 ppm (mean 546); Pb 28 to 446 ppm (mean 115); Zn 58 to 9095 ppm (mean 660); Mn 477 to 1634 ppm (mean 993); Ba 120 to 1414 ppm (mean 276); Cd 0,38 to 54 ppm (mean 4,3); Ag 25 to 2508 ppb (mean 120). Correlations of element concentrations between waste and soil show that Au, Mn, Sn, Cu, Sb, Rb and Sr values in the soil are higher than waste, due to natural weathering processes. Spearman correlation coefficients were evaluated because the data were insufficient. A high metal concentration in the soils is probably the result of natural weathering processes.