Bankaların karlılıklarını etkileyen finansal oranların belirlenmesi; Türk bankacılık sektöründen kanıtlar

Abstract

Bankacılık sektörü ekonomi için kredilendirme ve likiditenin sağlanması açısından büyük bir öneme sahiptir. Bankacılık sektöründeki olumlu gelişmeler finansal piyasaları olumlu etkilerken olumsuz gelişmeler ve bozulmalar ise finansal piyasaları olumsuz etkilemektedir. Bankaların karlılık durumu hem bankların faaliyetlerini sürdürülebilir bir şekilde yürütmesi hem de sektörün büyümesi ve kredibilitesi açısından önem arz etmektedir. Gerek reel gerekse de finansal yatırım kararları verilirken bankaların karlılıkları yatırımcılar açısından takip edilmektedir. Bu noktada bankaların karlılıklarını nelerin etkilediğinin belirlenmesi karar vericiler tarafından belirlenmek istenmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de faaliyet yürüten 21 bankanın 2002-2022 tarihleri arasındaki yıllık verilerinden hareketle bağımsız değişken olarak kullanılan 12 finansal oranın aktif karlılığı ve özsermaye karlılığı üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın analiz kısmında panel veri analizi yönteminden yararlanılarak panel regresyon analizi yapılmıştır. Çalışmada iki model oluşturulmuştur. Birinci modelde aktif karlılığı, ikinci modelde ise özsermaye karlılığı bağımlı değişken olarak seçilmiştir. Birinci modelde sermaye yeterliliği ve yp aktifler/ yp pasifler karlılığı pozitif etkilerken, faaliyet giderleri/ toplam aktif oranın karlılığı negatif etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. İkinci model için ise likit aktifler/kısa vadeli yükümlülükler, faaliyet giderleri/toplam aktifler ve döviz pozisyonu/özkaynak toplamının karlılığı negatif etkilediği tespit edilmiştir.

The banking sector plays a crucial role in supplying credit and liquidity to the economy. Positive advancements in the banking sector benefit financial markets, while negative events and disruptions can have a detrimental impact. The profitability of banks is essential for sustaining their operations and for fostering growth and credibility within the sector. Investors closely monitor bank profitability when making both real and financial investment decisions. At this stage, decision-makers aim to identify the factors that influence this profitability. This study aimed to assess the impact of 12 financial ratios, used as independent variables, on the ROA and ROE of 21 banks in the Turkish banking sector from 2002 to 2022. In the analysis part of the study, panel regression analysis was performed using panel data analysis method. Two models were developed in the study. In the first model, ROA serves as the dependent variable, while in the second model, ROE is the dependent variable. In the first model, it was concluded that capital adequacy and FX assets/ FX liabilities had a positive effect on profitability, while operating expenses / total assets ratio had a negative effect on ROA. For the second model, it was determined that the sum of liquid assets/short-term liabilities, operating expenses/total assets and foreign exchange position/equity had a negative impact on ROE. Keywords: Banking Sector, Return on Assets(ROA), Return on Equity (ROE), Panel Data Analysis