Türkiye’de gelir vergisi açığı: Nedenleri ve sonuçları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Vergiler, modern devletler açısından birincil gelir kaynaklarıdır. Vergi gelirlerinde çeşitli sebeplerle meydana gelen aşınmalar, kamu mali dengesinin bozulmasına yol açabilmektedir. Dolayısıyla vergi açıkları ve vergi açıklarının telafisi, kamu mali yönetimi açısından son derece önemli bir sorundur. Vergi açığı genel olarak, ekonominin belli bir dönemdeki vergi kapasitesi ile yine aynı dönemdeki toplumun vergi gayreti arasındaki fark olarak tanımlanabilir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de 2012-2021 yıllarını kapsayan dönemde meydana gelen Gelir Vergisi açığını ölçmektir. Bu kapsamda, daha önce vergi açıklarının ölçümü üzerine yapılmış olan bir çalışma referans kabul edilmiştir. Çalışmanın amacına uygunluk açısından, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’de Gelir Vergisi açığının olduğu ve söz konusu açık düzeyinin genel olarak düşme eğilimindeyken, 2020 yılında %13,66’lık oran ile anlamlı bir artış gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Gelir vergisi açığında 2020 yılındaki yukarı yönlü bu ivme üzerinde COVİD-19 pandemisinin getirdiği sosyo-ekonomik zorlukların da etkisi olduğu değerlendirilmiştir.

Taxes are the primary sources of revenue for modern states. Depreciation in tax revenues due to various reasons can lead to deterioration of public financial balance. Therefore, tax deficits and compensation for tax deficits are extremely important problems in terms of public financial management. The tax gap can generally be defined as the difference between the tax capacity of the economy in a certain period and the tax effort of the society in the same period. The purpose of this study is to measure the Income Tax deficit in Türkiye between 2012 and 2021. In this context, a previous study on the measurement of tax deficits has been accepted as reference. In terms of suitability for the purpose of the study, document analysis method, one of the qualitative researchmethods, has been preferred. As a result of the study, it has been concluded that there is an Income Tax deficit in Türkiye and that while the deficit level generally tends to decrease, it showed a significant increase with a rate of 13.66% in 2020. It has been evaluated that the socio-economic difficulties brought by the COVID-19 pandemic also has an impact on this upward acceleration in the income tax deficit in 2020.