9 -13 aralığındaki kız çocuklarında sportif yetenek belirlemede bağıl yaş etkisi
Künye
Aydın, Ceren Derya. 9 - 13 aralığındaki kız çocuklarında sportif yetenek belirlemede bağıl yaş etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2025.Özet
Göreceli yaş etkisi (RAE), spora katılımın ve yetenek seçiminin doğum tarihi dağılımına göre yapılmasına olanak tanıyan küresel ölçekte bir olgudur. Göreli yaş etkisi (RAE), bir bireyin doğum ayı ile spordaki başarı düzeyi arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır. Yaşa bağlı olarak sınıflandırılmış sporlarda seçim için belirlenen yaştan hemen sonraki doğum tarihlerinde bir kümelenme oluşur. Bu varsayımda, daha önce doğan sporcuların daha sonra doğan genç sporcu akranlarına göre gelişimsel ve fiziksel avantajlara sahip olabilecekleri düşünülmektedir. Bununla birlikte, böyle bir avantaja ilişkin çok az ampirik kanıt bulunmaktadır. Bu çalışmada, 9-13 yaş aralığındaki öğrencilerin fiziksel performanslarının yılın hangi çeyreğinde doğduklarına bağlı olarak farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Vücut ağırlığı, boy uzunluğu, kardiyorespiratuar uygunluk (dayanıklılık), güç ve kuvvet 9 ila 13 yaş arası çocuklarda ölçülmüştür (n = 406 kız). Araştırmada, bağımlı değişken çok sayıda değişkenden etkilendiği ve değişkenlerin etkileri bir gruptan diğerine göre farklılık gösterebileceği için, bağımlı değişkenle ilişkisi
gözlenen değişken ya da değişkenler analize dahil edileceğinden çeyrekler arasındaki antropometrik ölçümlerdeki farklılıkları belirlemek için ANCOVA test yöntemi kullanılmıştır. Yıllık çeyrekler arasında tahmin edilen ortalamalardaki bireysel farklılıkları belirlemek için post hoc testlerinden Bonferroni’yi kullanılmış olup, fiziksel performans değişkenleri için boy uzunluğunu ölçüt olarak (z-skoru) ile kontrol
edilmiştir. Yılının ilk çeyreğinde doğan kız çocukları, el kavrama becerisi z-skor olarak ifade edildiğinde diğer zamanlarda doğanlara göre anlamlı derecede daha güçlüdür. Vücut ağırlığına göre, kardiyorespiratuar uygunluk (dayanıklılık) ilk çeyrekte doğan kız çocuklarda daha yüksekti ve güç ikinci çeyrekte doğanlarda daha yüksekti. El kavrama kuvveti, dikey sıçrama, 20 metre mekik koşusunda ve
koordinasyon yaş grupları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir (p 0.05). Sonuç olarak, spora katılım hem şimdiki hem de gelecekteki toplam fiziksel aktivite düzeyiyle ilişkili olduğundan, göreceli yaş etkisi (RAE) sorununun erken yaşlarda ele alınmaması sadece yetişkin elit sporcular için kısıtlı ve rastgele bir seçime değil, aynı zamanda halk sağlığı üzerinde de olumsuz bir etkiye yol açacaktır. Göreceli olarak yıl içerisinde daha sonraki çeyreklerde doğan çocuklar takımlara veya antrenman programlarına daha az seçilme/katılma şansına sahip olacaktır. Bu araştırma sonucunda, doğum tarihi (yılı/ayı) dağılımı çocuklarda performansla pozitif ilişkili bulunmuştur. The relative age effect (RAE) is a global phenomenon that allows sport participation and talent selection to be based on birth date distribution. The relative age effect (RAE) explains the relationship between an individual's month of birth and their level of success in sport. In age-classified sports, there is a clustering of birth dates immediately after the age set for selection. In this assumption, it is thought that athletes born earlier may have developmental and physical advantages over their younger athlete peers born later. However, there is little empirical evidence for such an advantage. In this study, we investigated whether the physical performance of 9 13-year-old students differed depending on the quarter of the year in which they were born. Body weight, height, cardiorespiratory fitness (endurance), strength and power were measured in children aged 9 to 13 years (n = 406 girls). Since the dependent variable is affected by many variables and the effects of variables may differ from one group to another, the ANCOVA test method was used to determine differences in anthropometric measurements between quarters, since the variable or
variables whose relationship with the dependent variable was observed were included in the analysis. Bonferroni's post hoc test was used to determine individual differences in the estimated means between annual quarters, and height as a criterion (z-score) was controlled for physical performance variables.
Girls born in the first quarter of the year were significantly stronger than those born at other times when handgrip ability was expressed as z-score. By body weight, cardiorespiratory fitness (endurance) was higher in girls born in the first quarter and strength was higher in those born in the second quarter. Hand grip strength, vertical jump, 20-meter shuttle run, and coordination were significantly different between age groups (p 0.05). In conclusion, as sport participation is associated with both current and future total physical activity levels, failure to address the issue of relative age effect (RAE) at an early age will not only lead to a restricted and randomized selection for adult elite athletes, but also to a negative impact on public health. Children born in relatively later quarters of the year will have less chance of being
selected/participating in teams or training programs. As a result of this research, the distribution of birth date (year/month) was found to be positively associated with performance in children.