Hadi Atlasi ve “Ahir Zaman İşanı” adlı eseri

Abstract

Bu çalışmada Hadi Atlasi ve onun “Ahir Zaman İşanı” adlı eseri hakkında bilgi verilecekir. Hadi Atlasi 1876 yılında Tataristan’ın Bua bölgesi İske Çeke köyünde dünyaya gelmişir. Reformcu, eğitimci ve tarihçi kimliği ile tanınır. O, araştırmacılarca daha çok yukarıda anmış olduğumuz özellikleriyle çalışmalara konu edilmiştir. Bu yüzden Hadi Atlasi’nin yazmış olduğu “Ahir Zaman İşanı” adlı 264 beyitlik manzum eseri araştırmacılar tarafından çok dikkat çekmemiş, üzerinde pek durulmamıştır. Biz bu eserin hem döneminin dini ve sosyal durumuna dikkat çekmesi, hem Atlasi’nin dönemin din adamları yüzünden İslam dininin zarar gördüğünü anlatması açısından önemli olduğunu düşünmekteyiz. Ayrıca eserde kullanılan dil de dönemin Tatarca’sını göstermesi açısından değer taşımaktadır. İsmail Gaspıralı’nın “Dilde, fikirde, işte birlik” anlayışını destekleyen Atlasi’nin eserlerinde kullandığı dil ne kadar savunulan ortak dile uygunluk gösterir, bunu bu eserini inceleyerek ortaya koymaya çalışacağız. Bu çalışmada eserin konusu hakkında kısaca bilgi verilecek, beyitlerden örnekler verilerek dönemin din adamlarının Atlasi gibi ileri gelenlerince nasıl eleştirildiği gösterilecek, eserin satirik özellikleri ortaya konularak dönemin diğer eserleriyle kıyaslamalı olarak dil özelliklerinden bahsedilecektir.

It is given information about Hadi Atlasi and his work “Ahir Zaman İşanı” in this paper. Hadi Atlasi was born in the village of İske Çeke where is Bua district of Tatarstan in 1876. He is reformist, educationalist and historian. He has been only cited by researchers due to the features of his mentioned above. Therefore, the work “Ahir Zaman İşanı” written by Hadi Atlas and which is 259 poetic couplet has not been given much attention and has not been focused on. We think and give importance from the points of religious sides and social situation at that time and also his covering about “The religion of Islam was damaged because of the religious men at that time. In addition to this, it has 74 also importance that shows the language of Tatar at that time. We are going to study and find out how his language that Atlasi used in his works supporting about İsmail Gaspıralı’s view about “oneness (unity) in language, idea and work” by investigating his works. In this study, It is going to be briefly given about the topic and some poetic couplets shows criticizing about at that time religious people by notable men like Atlasi. It is also going to be given saitric features of the work and make comparison with the other works from the features of language.