Kentsel dönüşüm süreçlerinin İzmir’deki cemevleri üzerine olası etkileri

Abstract

Bu çalışma, İzmir anakent örneğinde kentsel dönüşüm projelerinin ve uygulama süreçlerinin cemevleri üzerine olan olası etkisine odaklanmaktadır. Çalışmanın temel iddiası, neoliberal kentleşmenin cemevlerinin üretimini ve yapımını zorlaştırdığı yönündedir. Çalışma, cemevlerinin kuruluş öyküsüne odaklanmakta; geçmiş dönem ile güncel kentleşme dinamiklerinin cemevinin üretimi açısından gösterdiği farklılaşmaya dikkat çekmektedir. Ayrıca Aleviliğin kamusal görünürlüğünün sembolik ve simgesel yeni mekânları olarak cemevlerinin ortaya çıkış nedenleri tarihsel bağlamıyla ele alınmakta ve temsil mekânı olarak değişen anlamına dikkat çekilmektedir. Çalışmanın saha bulguları, 2000 yılı öncesinde göç ve hızlı kentleşmenin beraberinde getirdiği enformel dayanışma ilişkilerinin cemevi için gerekli maddi ve sosyal kaynakları mümkün kıldığını ancak yeni kentleşme modeli ile beraber bu maddi ve sosyal kaynakların işlevsiz kaldığını göstermektedir. Kent toprağının metalaşmasıyla artan piyasa baskısı, kentsel dönüşüm projelerinin çoğunlukla merkezi hükümet kanallarıyla gerçekleştirilmesi ve muhafazakâr kent inşasına dönük güçlenen ulusal siyasetin varlığı gibi gelişmeler altında söz konusu bu maddi ve sosyal sermaye kaynaklarının işlevsiz kaldığını, cemevlerinin üretiminin zorlaştığını ortaya koymaktadır.

This study focuses on possible impacts of urban renewal processes on Cemevies in case of İzmir metropolitan area by focusing on construction stories of cemevies. It claims neoliberal urbanism complicates the production of Cemevi and draws attention to differentiation between old and new urbanization processes in terms of production of Cemevi. Considering cemevies as new symbolic and representational places of publicity of Alevies, the study analysis their changing meaning and representational role in historical perspective as well. It emphasizes co-evolution of urbanization context and symbolic meaning of Cemevi in Turkey and indicates informal solidarity relations stemming from internal migration and rapid urbanization before 2000 facilitated construction of Cemevi by providing requested fiscal and social capital while the later one hampering it by de- functionalizing aforementioned capital. New developments such as increasing market pressure via materialization of urban space, determinative role of central government in urban renewal processes and policies conducted by central government for construction of conservative cities obstruct to build new cemevies.