Sağlık profesyonellerinde algılanan gıda okuryazarlığı düzeyinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi üzerine etkisi

Abstract

Araştırma, sağlık profesyonellerinde algılanan gıda okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına ve yaşam kalitesi üzerinde etkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Kesitsel tipteki çalışma Ocak 2022- Haziran 2022 tarihleri arasında Bursa ili Mustafakemalpaşa Devlet Hastanesi'nde sağlık profesyonelleri ile yürütüldü. Örneklem büyüklüğü hesaplanmamış olup, tüm evrene ulaşılmaya çalışıldı. Çalışmaya katılmayı kabul eden n=330 kişi (%95.6) araştırma grubunu oluşturdu. Araştırmanın bağımlı değişkenleri; algılanan gıda okuryazarlığı, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesidir. Tek değişkenli analizlerde bağımsız örneklem t testi, ve Varyans Analiz Test İstatisliği (ANOVA) (Post-hoc: Bonferroni) testi kullanıldı. İleri analizlerde de lineer regresyon analizi kullanıldı. Araştırma grubunun algılanan gıda okuryazarlık puanı 90.84±11.92, sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanı 129.68±20.52 ve yaşam kalitesi puanı 3.25±0.54 olarak bulundu. Algılanan gıda okuryazarlığını; cinsiyet, alkol kullanma durumu, dışarıdan yemek yeme durumu ve hazır gıda tüketme durumu değişkenleri ile istatistiksel olarak anlamlı düzeyde negatif yönde, Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II'nin puanı (SYBDÖ) ve Avrupa sağlık etki ölçeğinin puanı (EUROHIS-QOL.8) değişkenleri istatiksel olarak anlamlı düzeyde pozitif yönde etkilemektedir (p<0.05). Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ölçeği puanını; gelir durumu, sağlık kontrolü yaptırma durumu, daha önce diyet yapma durumu, kilo memnuniyet durumu, değişkenleri ile istatiksel olarak anlamlı düzeyde negatif yönde, algılanan gıda okuryazarlığı puanı ile istatiksel olarak anlamlı düzeyde pozitif yönde etkilemektedir (p<0.05). EUROHIS-QOL.8 puanını: gelir durumu, tezyemek (fastfood) tüketme durumu ve kilo memnuniyet durumu ile istatiksel olarak anlamlı düzeyde negatif yönde; mesleğin sağlıklı beslenmeye engel olma durumu ve algılanan gıda okuryazarlığı puanı ile istatistiksel olarak anlamlı düzeyde pozitif yönde etkilemektedir (p<0.05). Sağlık profesyonellerinde gıda okuryazarlık düzeyinin arttırarak sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının geliştirilmesi ve yaşam kalitesinin attırılması toplum sağlığı üzerinde etkili olabilir.

The study was conducted to determine the impact of perceived food literacy among healthcare professionals on healthy lifestyle behaviors and quality of life. The cross-sectional study was carried out with healthcare professionals at Mustafakemalpaşa State Hospital in Bursa province between January 2022 and June 2022. The sample size was not calculated, and attempts were made to reach the entire population. A total of n=330 individuals (95.6%), who agreed to participate, formed the research group. Dependent variables of the study included perceived food literacy, healthy lifestyle behaviors, and quality of life. T-tests and ANOVA (Posthoc: Bonferroni) tests were used in univariate analyses, while linear regression analysis was employed in advanced analyses. The research group's perceived food literacy score was 90.84±11.92, healthy lifestyle behaviors score was 129.68±20.52, and quality of life score was 3.25±0.54.anam. Perceived food literacy was significantly negatively influenced by gender, alcohol consumption, eating out, and ready-made food consumption variables. (p<0.05). The scores of the Healthy Lifestyle Behavior Scale II (HLBS II) and the European Health Impact Scale (EUROHIS-QOL.8) remarkably positively affected the variables (p<0.05). The scores of the Healthy Lifestyle Behavior Scale score was negatively affected by low income, health checkup frequency, previous dieting status, and weight dissatisfaction, while it was positively influenced by perceived food literacy score (p<0.05). EUROHIS-QOL.8 score was negatively influenced by low income status, frequency of fast food consumption, and weight dissatisfaction, while it was positively affected by the profession's impact on healthy eating and perceived food literacy score (p<0.05). Increasing food literacy among health professionals, developing a healthy lifestyle and increasing the standard of living will have an impact on public health.