1950-1951 Bulgaristan Türklerinin göçü ve Balıkesir (Bulgaristan Türklerinin Balıkesir’de iskânı)

Abstract

Balıkesir, geçmişten günümüze pek çok savaşa ve göçlere maruz kalmıştır. Yakın dönemde meydan gelen ilk kapsamlı göç, 1821’de baş gösteren Yunan isyanı sırasında yaşanmıştır. Daha sonra 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan antlaşmalar gereği Balkanlardan gelen Türk muhacirler nedeniyle tüm Osmanlı şehirleri gibi Balıkesir de bir demografik değişim içine girmiştir. Bundan sonra 1911-1912 yılarında meydana gelen Balkan Savaşlarında Osmanlı Devleti’nin beklenmedik yenilgisi ve bunun bir sonucu olarak Rumeli’nin de elden çıkması neticesinde binlerce Türk muhacir, tüm Anadolu şehirlerinde olduğu gibi Balıkesir’e de bir göçe sebep olmuştur. Tüm dünyayı etkisi altına alan Birinci Dünya Savaşı’nda da Balıkesir yine bir göç olayına sahne olmuş ve Ayvalık’tan binlerce Rum’un kaçmasına ve savaş sonunda geri gelmelerine şahit olmuştur. Birinci Dünya Savaşının hemen akabinde başlayan Milli Mücadele’nin başarıyla sonuçlanmasından sonra Lozan’da 30 Ocak 1923’te imzalanan Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi 1 Mayıs 1923 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Böylece Balıkesir, Balkanlardan gelecek olan binlerce Türk mübadilin iskân yerlerinden biri olmuştur. Balıkesir’in yaşadığı göçlerden biri de İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gerçekleşen 1950-1951 Bulgaristan Türklerinin göçüdür. Bu çalışmada amaç, 1950-1951 yıllarında gerçekleşen Bulgaristan Türkleri göçünün Balıkesir’i nasıl etkilediğini anlamak ve bu alanda var olan bilgi eksikliğini gidermeye çalışmaktır. Çalışmada arşiv belgeleri ve Balıkesir yerel basını taranarak 1950-1951 Bulgaristan Türkleri göçünün Balıkesir’deki etkileri değerlendirilmiştir.

Balıkesir has been subjected to many wars and migrations from past to present. The first comprehensive migration in the recent period occurred during the Greek revolt in 1821. Afterwards, Balıkesir, like all Ottoman cities, underwent a demographic change due to the Turkish Muhajirs coming from the Balkans as per the treaties signed after the OttomanRussian War of 1877-1878. After that, as a result of the unexpected defeat of the Ottoman Empire in the Balkan Wars of 1911-1912 and the loss of Rumelia as a result of this defeat, thousands of Turkish muhajirs who took to the roads again caused a migration to Balıkesir as in all Anatolian cities. During the First World War, which influenced the whole world, Balıkesir was again the scene of a migration event and witnessed thousands of Greeks fleeing from Ayvalık and coming back at the end of the war. The Turkish-Greek Population Exchange, which was signed in Lausanne on 30 January 1923 after the successful conclusion of the National Struggle that started immediately after the First World War, entered into force as of 1 May 1923. Thus, Balıkesir became one of the settlement places for thousands of Turkish immigrants from the Balkans. One of the migrations experienced by Balıkesir is the 1950-1951 migration of Bulgarian Turks after the Second World War. The aim of this study is to understand how the migration of Bulgarian Turks in 1950-1951 affected Balıkesir and to overcome the lack of information in this field. The study analyses archival documents and the local press of Balıkesir and evaluates the effects of the 1950-1951 migration of Bulgarian Turks in Balıkesir.