Besin alerjili çocuğu olan ebeveynlerin sağlık okuryazarlığı ve kaygı düzeylerinin diyete uyumla ilişkisi

Abstract

Besin alerjisi görülme sıklığı dünya çapında artış göstermektedir. Besin alerjili çocuğu olan ebeveynler çeşitli problemlerle karşı karşıya kalmaktadır. Bu çalışma besin alerjili çocuğu olan ebeveynlerin sağlık okuryazarlığı, kaygı düzeyleri ve diyete uyumla ilişkisini ortaya konması amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 15.02.2021-31.08.2021 tarihleri arasında, Balıkesir Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Polikliniği’nde 390 ebeveyn ile gerçekleştirildi. Araştırma verileri, “Anket Formu”, “Durumluk Kaygı Ölçeği ve “Sağlık Okuryazarlık Ölçeği” kullanılarak araştırmacı tarafından hasta ebeveynlerine, poliklinik ortamında yüz yüze görüşme tekniği ile toplandı. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama Ki-kare testi ve Fisher’s Exact testleri, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallies testi, Dunn testi, Pearson korelasyon katsayısı, Spearman’s rho korelasyon katsayısı ile incelendi. Ölçek puanları üzerine bağımsız değişkenlerin etkisinin incelenmesinde lineer regresyon analizi kullanıldı. Çalışmada Tip 1 hata değeri p<0.05 olanlar anlamlı kabul edildi. Katılımcıların ebeveyn yaş ortalaması 29.60 ± 4.9 olarak elde edildi. Ebeveynlerin %93.6'sı kadın, %51.3'ü üniversite mezunu, %62.3'ünün çocuk sayısı 1 idi. Ebeveynlerin durumluluk kaygı ölçeği toplam puan ortalaması 47.28 ± 10.32; sağlık okuryazarlık toplam puan ortalaması 114.26 ± 9.34 bulundu. Kaygı puanına etki eden diyet uyum sorularının etkisi anlamlı bulundu (F=4.124, p<0.001). Çocuğuna alerji tanısı konulduktan sonra kısıtlanmış diyet uygulayanların kaygı düzeyi daha düşük, kısıtlanmış diyet için bilgi alanların kaygı düzeyi daha yüksek saptandı. Eğitim düzeyi yüksek olan ebeveynlerin sağlık okuryazarlığı düzeyi daha yüksek saptandı. Besin alerjili çocuğu olan ebeveynlerin diyete dair alerji poliklinik hemşiresinden düşük düzeyde bilgi alındığı saptandı. Sonuç olarak; besin alerjili çocuklar ve ebeveynlere, besin alerjenlerini tanımlamanın ve besin alerjenlerini diyetten çıkarmanın öğretilmesi; alerjik besinlerden kaçınmada diyet eğitimi, besin etiketleri okuma konusunda eğitim verilmesi önerilmektedir.

The prevalence of food allergies is increasing worldwide. Parents with children with food allergies face various problems. This study was conducted to reveal the relationship between health literacy, anxiety levels and dietary compliance of parents with a food allergic children. The research was carried out with 390 parents in the Pediatric Immunology and Allergy Diseases Clinic of Balıkesir University Health Practice and Research Hospital between 15.02.2021 and 31.08.2021. The research data were collected by the researcher from the parents of the patients by face-to-face interview technique in the clinic environment by using the “Survey Form”, “State Anxiety Scale” and “Health Literacy Scale”. The number, percentage, Chi-square test and Fisher's Exact tests, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis test, Dunn test, Pearson coefficient of correlation, Spearman's rho coefficient of correlation were used in the analysis of data. The linear regression analysis was used to examine the effect of independent variables on scale scores. In the study, type 1 error values of p<0.05 were considered significant. The average age of the participant parents was 29.60 ± 4.9. 93.6% of the parents were women, 51.3% are university graduates, and 62.3% have 1 child. Parents' state anxiety scale total score average was 47.28 ± 10.32 and the total average of health literacy score was 114.26 ± 9.34. The effect of diet compliance questions affecting the anxiety score was significant (F=4.124, p<0.001). After their child was diagnosed with allergy, the anxiety level of those who followed a restricted diet was lower and those who received information about a restricted diet had a higher level of anxiety. The health literacy level of parents with a higher education level was found to be higher. It was determined that parents with a food allergic child received low level of information about diet from the allergy clinic nurse. In conclusion, it is recommended to teach children and parents with food allergies, identify food allergens, eliminate food allergens from the diet and provide diet education on avoiding allergic foods and education in reading food labels.