Okul öncesi erken okuryazarlık ortamı değerlendirme aracı geliştirme çalışması

Abstract

Okul öncesi dönem, bireyin yaşam becerilerini kazandığı ve geliştirdiği hassas bir dönemdir. Yaşam becerilerinden biri olarak kabul edilen okuryazarlık becerilerini bireyler doğdukları andan itibaren kullanmaya başlarlar. Okul öncesi dönemde bireyin erken okuryazarlık becerilerinin gelişmesini sağlamak, yetişkinlik dönemindeki okuryazarlığı etkilemektedir. Çocukların erken okuryazarlık becerilerini geliştirebilmek için, okul ortamının çocukta farkındalık yaratmaya yönelik materyallere, olumlu sınıf iklimine, etkili bir öğretim sürecini sağlayacak şekilde düzenlenmesine ihtiyaç vardır. Çocukların erken okuryazarlık becerilerini geliştirebilmek adına, sınıf içi ortam özeliklerinin belirlenmesi ve iyileştirilmesi için çalışmalar yapılması gerekmektedir. Bu çalışma ile; okul öncesi eğitim kurumlarında, “Okul Öncesi Sınıf İçi Okuryazarlık Ortamı Değerlendirme Ölçeği” nin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Araç geliştirme çalışması betimsel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini; 2020-2021 eğitim öğretim yılı Türkiye’de resmi anaokulları ve anasınıflarında görev yapan, ulaşılabilen okul öncesi öğretmenlerinden oluşmaktadır. Verilerin toplanması, online form üzerinden gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi için Açımlayıcı Faktör Analizi ile geçerlik ve Cronbach’s Alpha iç tutarlık katsayısı hesaplanması ile de güvenirlik analizleri hesaplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre “Okul Öncesi Sınıf İçi Okuryazarlık Ortamı Değerlendirme Ölçeği” 3 alt ölçek ve 19 maddeden oluşmaktaktadır. Ölçeğin “Erken Okuryazarlık Uygulamaları” alt ölçeğinden elde edilen güvenirlik kat sayısı .935, “Sınıf Materyalleri” alt ölçeğinden elde edilen güvenirlik katsayısı .795, “Yazı ve Kitap Düzeni” alt ölçeğinden elde edilen güvenirlik kat sayısı .840 olarak hesaplanmıştır. “Okul Öncesi Erken Okuryazarlık Ortamı Değerlendirme Ölçeği” nin tüm boyutları açısından elde edilen verilere ilişkin güvenirlik katsayısı .922 olarak bulunmuştur. Yapılan tüm çalışmalar doğrultusunda ölçeğin geçerli ve güvenilir puanlar ürettiği sonucuna ulaşılmıştır.

The preschool years is a critical period in which the individual gains and develops life skills. Individuals begin to use literacy skills, which are considered one of the life skills, from the moment they are born. Improving early literacy skills in preschool period influence adult literacy. Classroom environments should provide a physical environment designed to create awareness and promote learning through exploration, a positive climate in the classroom, rich materials for early literacy activities and an effective teaching process in order to improve early literacy skills. Studies to evaluate and strengthen the classroom setting's characteristics should be carried out to build the early literacy skills of children. The aim of this study was to develop the “Preschool Early Literacy Environment Assessment Scale” in the pre school education institutions. This scale development study was designed in descriptive model. The sample of this study consists of preschool teachers who have been working at formal kindergartens and preschools in 2020-2021 academic year. An online form has been created for the scale. Data collection has taken via online participation. Data obtained has been analyzed with exploratory factor analysis to examine validity and Cronbach’s Alpha internal coherency coefficient has been calculated for reliability. According to the results of the analysis, the “Preschool Early Literacy Environment Assessment Scale” consists of 3 sub-dimensions and 19 items, and the reliability coefficient obtained from the whole scale was calculated as .922. The reliability coefficient obtained from the “Early Literacy Practices” subscale was calculated as .935, the reliability coefficient obtained from the “Classroom Metarials” subscale was calculated as .795 and the reliability coefficient obtained from the “Book and Print Order” subscale was calculated as .840. In line with all the studies, it was concluded that the scale produces valid and reliable scores.