Türkiye'de ekonomik göstergeler açısından Düzey 2 bölgelerinin COPRAS yöntemi ile sıralanması

Abstract

Bölgelerarası gelişmişlik farklılıklarının belirlenmesi konusu küreselleşme eğilimleri ile birlikte ülkeler ve ülkedeki bölgeler arasında sosyal ve ekonomik alanla ilişkilendirilen değişkenler ile göstergeleştirilmesi gereken bir konu olagelmiştir. Bu durum ise birçok alternatif ile kriterin eş anlı olarak değerlendirilmesine sebebiyet vermektedir. Bir karar durumunu ifade eden bu noktada, literatürde birçok alanda sıklıkla tercih edilen ÇKKV yöntemleri kullanılmaktadır. Bu tez çalışmasında, literatüre uygun bulunan sekiz ekonomik kriter ile TİBBS çerçevesinde Düzey-2 bölgelerinin 2017-2019 yılları ekonomik performanslarının COPRAS yöntemi ile sıralanması amaçlanarak, farklı ağırlıklandırma yöntemlerinden elde edilen ağırlıkların performans sıralamalarına olan etkisi belirlenmek istenmiştir. Bu amaç doğrultusunda kriterler, ENTROPİ ve CRITIC yöntemleri kullanılarak ağırlıklandırılırken; ekonomik performans sıralamaları COPRAS yöntemi ile elde edilmiştir. Son olarak her iki yöntemden elde edilen sıralama sonuçları yıllar arasında karşılaştırılmıştır. ENTROPİ yöntemi ile elde edilen ağırlıklandırma sonucunda 2017-2019 yılları arasında, kriterlerin önem düzeyleri açısından yakın bir sıralamaya sahip olduğu gözlenirken; CRITIC yöntemine göre yapılan ağırlıklandırmada birbirlerine yakın değerler aldığı tespit edilmiştir. Düzey-2 bölgelerine ilişkin COPRAS yöntemi ile yapılan ekonomik performans sıralama sonuçlarına göre: 2017-2019 yıllarında İstanbul bölgesinin (TR10) her iki ağırlıklandırma yöntemi ile elde edilen sıralamada ilk sırada yer aldığı görülmüştür. 2017'de Van, Muş, Bitlis, Hakkâri (TRB2) bölgesi; 2018 ve 2019'da ENTROPİ yöntemine göre Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (TRA2) ve Erzurum, Erzincan, Bayburt (TRA1) bölgeleri ile CRITIC yöntemine göre Mardin, Batman, Şırnak, Siirt (TRC) bölgesi ise son sırada sıralanan bölgeler olmuştur.

The issue of determining interregional development differences has become a subject that needs to be indicated with the variables associated with the social and economic area between countries and regions in the country, together with globalization trends. This situation causes many alternatives and criteria to be evaluated simultaneously. At this point, which expresses a decision situation, MCDM methods, which are frequently preferred in many areas in the literature, are used. In this thesis, it was aimed to determine the effect of the weights obtained from different weighting methods on the performance rankings by aiming to rank the economic performances of Level-2 regions between 2017-2019 within the framework of TİBBS with eight economic criteria found in accordance with the literature. For this purpose, while the criteria are weighted using ENTROPY and CRITIC methods; economic performance rankings were obtained by the COPRAS method. Finally, the ranking results obtained from both methods were compared between years. According to the economic performance ranking results of the Level-2 regions using the COPRAS method: In 2017-2019, it was seen that the Istanbul region (TR10) ranked first in the ranking obtained by both weighting methods. Van, Muş, Bitlis, Hakkâri (TRB2) region in 2017; In 2018 and 2019, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (TRA2) and Erzurum, Erzincan, Bayburt (TRA1) regions according to the ENTROPY method and Mardin, Batman, Şırnak, Siirt (TRC) regions according to the CRITIC method were the last ranked regions.