Türkiye'de dış borçların ekonomik büyümeye etkisi: 1970-2017

Abstract

Kapitalizmin var oluşundan bu yana küreselleşme hızla artmış ve beraberinde dış borçlanmayı getirmiştir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin dış borçlanma ihtiyaçları 1970’li yıllardaki petrol krizleri, finansal entegrasyon süreçleri ve küreselleşmenin etkisi ile farklı bir boyuta taşınmış, içinden çıkılmaz bir hale gelmiştir. Bu sorunun çözülmesi için çeşitli planlar -ki bunların başında Brady ve Baker planları gelmektedir- uygulamaya konulmuş hiç birinde tam anlamıyla uzun süreli çözümlere ulaşılamamıştır. Bu çalışmada; ilk olarak dış borç kavramı, dış borçlanma ile ilgili teoriler, dış borçlanmanın finansmanı ve Türkiye'nin dış borç tarihi incelenmiştir. Çalışmanın uygulama bölümünde ekonomik büyüme ile dış borç arasındaki ilişkiyi sorgulamak için Amerikan Doları cinsinden 2010 baz yıllı reel GSYİH, özel sektör uzun dönem dış borç stoku, kamu kesimi uzun dönem dış borç stoku, kısa dönem dış borç stoku ve toplam dış borç stoku değişkenleri kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan özel sektör uzun dönem dış borç stoku, kamu kesimi uzun dönem dış borç stoku, kısa dönem dış borç stoku ve toplam dış borç stoku verileri Dünya Bankası - Dünya Kalkınma Göstergeleri, veri tabanından dolar bazlı nominal değerler olarak alınmış ve yine aynı veri tabanından alınan 2010 baz yıllı A.B.D. GSYİH deflatörü ile deflate edilmiştir. Çalışmada kullanılan tüm değişkenler reel değerlerdir. Verilerin tümü Dünya Bankası - Dünya Kalkınma Göstergeleri veri tabanından alınmıştır. Çalışma 1970-2017 dönemini kapsamaktadır. Çalışmanın analiz bölümünde ilk olarak serilerin durağanlığının sınanması için ADF birim kök testi yapılmıştır. Çalışmada, serilerin birinci farkta durağan oldukları görülmüştür. Daha sonra ekonomik büyüme ile dış borç ilişkisinin sorgulanması için reel GSYİH (2010) ile diğer değişkenler arasında ikili gruplar halinde Granger nedensellik testi yapılmıştır. Uzun dönem özel sektör dış borç stoku ve reel GSYİH değişkenleri kullanılarak yapılan Granger nedensellik analizi sonucunda uzun dönem özel sektör dış borç stoku ile reel GSYİH arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Dolayısıyla uzun dönem özel sektör dış borç stokundaki artış reel GSYİH’yı arttırmakta yani ekonomik büyümeyi sağlamakta, diğer taraftan reel GSYİH’daki yani ekonomik büyümedeki artışında uzun dönem özel sektör dış borç stokunun artmasına neden olduğu görülmektedir. Uzun dönem kamu dış borç stoku, kısa vadeli toplam dış borç stoku, toplam dış borç stoku ile reel GSYİH arasında, reel GSYİH’dan Uzun dönem kamu dış borç stoku, Kısa vadeli toplam dış borç stoku ve Toplam dış borç stokuna doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Reel GSYİH, uzun dönem kamu dış borç stoku, kısa vadeli toplam dış borç stoku, toplam dış borç stokunun nedenidir.

Since capitalism has existed, globalization has increased rapidly and has brought with it external debt. The size of external borrowing has been brought to a different dimension by the oil crises of the 1970s and has become incomprehensible. In order to solve this problem, there are various plans - Brady and Baker's plans at the beginning of which - in practice none of the full-time long-term solutions have been reached. In this study; First, the concept of external debt, external debt related to the theory, history was examined Turkey's external debt financing and external debt. In order to question the relationship between economic growth and external debt in the practice part of the study, real GDP long term external debt stock of the US dollar in 2010, long-term external debt stock of the public sector, short-term external debt stock and total external debt stock were used. The long-term external debt stock of the private sector, the long-term external debt stock of the public sector, the short-term external debt stock and the total external debt stock of the public sector. The World Bank - World Development Indicators were taken from the database as dollar based nominal values and taken from the same database and 2010 base year U.S. Deflated by GDP deflator. All variables used in the study are real values. All data were taken from the World Bank - World Development Indicators database. The study covers the period of 1970-2017. In the analysis section of the study, ADF unit root test was performed first to test the stability of the series. In the study, it was seen that the series were stationary in the first difference. Then, Granger causality test was applied in binary between the real GDP (2010) and other variables in order to question the relationship between economic growth and foreign debt. As a result of long-term private sector external debt stock and Granger causality analysis using real GDP variables, the two-way causality relationship between long-term private sector external debt stock and real GDP was determined. Therefore, the increase in the long-term private sector external debt stock increases the real GDP, in other words, it leads to economic growth, on the other hand. On the other hand it is seen that the increase in the economic growth in because of the real GDP caused the long-term private sector external debt stock to increase. Long-term public external debt stock, short-term total external debt stock, total external debt stock and among real GDP, There is a one-way causality relationship from real GDP to long-term public external debt stock, short-term total external debt stock and total external debt stock. Real GDP, long-term public external debt stock, short-term total external debt stock and is the cause of total external debt stock.