III. Ahmed’in kızı büyük Esma Sultan (1726-1788)

Abstract

III. Ahmed‟in kızı Esma Sultan 14 Mart 1726 tarihinde doğmuştur. III.Ahmed‟in çok sayıda dünyaya gelmiş çocuklarından birisi olan Esma Sultan, babasını on yaşındayken kaybetmiştir. Onun çocukluğu ve gençliği amcasının oğlu I. Mahmud, kardeşleri III. Mustafa ile I. Abdülhamid‟in padişahlığı dönemlerine denk gelmektedir. Aynı dönemde yaşayan I. Abdülhamid‟in kızından ayırt edebilmek için “Büyük Esma Sultan” denilmiştir. Bütün sultan ve şehzadelerde olduğu gibi Esma Sultan‟da iyi bir eğitim almış ve ilk evliliğini 1743 yılında, on yedi yaşındayken yapmıştır. Aslında Esma Sultan‟ın kaderi, babasının küçük yaşta evlendirdiği ablaları Fatma Sultan ve Ümmügülsüm Sultan gibi olmamıştır. Esma Sultan ilk olarak Yakûb Paşa ile evlendirilmiş ve eşi bir yıl sonra vefat edince, yine Sultan I. Mahmud tarafından başka birisiyle evlendirilmiştir. Ama Esma Sultan İkinci eşini de çok geçmeden kaybetmiştir. Son evliliğini ise abisi III. Mustafa‟nın tahta geçmesiyle yapmıştır. Padişah, kardeşine önemli görevlerde bulunan Muhsinzâde Mehmed Paşa‟yı uygun görmüştür. Sultan‟ın evliliği, son eşi Muhsinzâde Mehmed Paşa vefat edene kadar on altı yıl sürmüştür. Esma Sultan evlilikleri boyunca kendisine tahsis edilmiş olan Kadırga Sarayı‟nda yaşamıştır. Sarayın tamirine ve bakımına önem vermiştir. Diğer hanedan kızlarında olduğu gibi Esma Sultan‟a da uygun görülen mukataalar, sultanın yaşamı boyunca önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Para harcayan bir sultan olmamasından dolayı ölümünden sonra sarayından bir servet çıkacağı düşünülmüş fakat beklenildiği gibi olmamıştır. Aksine Esma Sultan‟ın çevresinde olan adamları büyük bir servet edinmişlerdir. I. Abdülhamid‟in tahtan indirilip, yerine III. Selim‟in geçirilme planının haberini alması ve bunu kardeşine söylemesi, padişahın gözünde Esma Sultan‟ın değerini daha da arttırmıştır. Bilinen bir rahatsızlığı olmayan Esma Sultan, altmış iki yaşında vefat etmiştir ve Eyüp‟teki Muhsinzâde Mehmed Paşa Türbesine gömülmüştür.

Esma Sultan, the daughter of Ahmed III, was born on March 14, 1726. Esma Sultan, one of the children of Ahmed III, had lost his father when he was ten years old. Her childhood and youth corresponds to the sultanate periods her cousin Mahmud I, his brothers Mustafa III and Sultan Abdülhamid I. In order to distinguish her from the daughter of Abdulhamid I, who was living in the same period, she was called “Elder (Büyük) Esma Sultan”. As in all sultans and princes, Esma Sultan had a good education and made her first marriage in 1743, at the age of seventeen. In fact, the fate of Esma Sultan was not the same as her older sisters Fatma Sultan and Ümmügülsüm. Esma Sultan was first married to Yakub Pasha. When her husband passed away a year later, she was married to another man by his cousin Mahmud I, but Esma Sultan soon lost her second husband. She made her last marriage when her brother Mustafa III came to the throne. The sultan considered Muhsinzade Mehmed Pasha as a spouse for his sister. The marriage of Esma Sultan lasted sixteen years until her last husband Muhsinzade Mehmed Pasha died. Esma Sultan lived in the Kadırga Palace allocated to her during her marriages. She paid attention to repair and maintenance of the palace. As in other heraldic daughters, the mukataas, which were also suitable for Esma Sultan, had been an important source of income during the life of the sultan. Since she was not a money-consuming sultan, it was thought that a fortune would come out of her palace, but it had not been as expected. On the contrary, her men around Esma Sultan had a great fortune. Upon receiving the news of a plan on the dethronement of Abdulhamid I and the enthronement of Selim instead, she let her brother know it. Thus, Esma Sultan‟s value in Sultan‟s mind increased. Esma Sultan, who had no known illness, died at the age of sixty-two and she was buried to the Muhsinzâde Mehmed Paşa Tomb in Eyüp.