Kazan Tatar türkçesi Ferit Yahin - Umırzaya (metin - dil incelemesi - sözlük)

Abstract

Dil, bir milletin millî benliğini yansıtan en önemli unsurdur. Tarihi Kıpçak Lehçesinin dil özelliklerini barındırması bakımından Kazan Tatar Türkçesi, Türk dilinde önemli bir yere sahiptir. İdil Bulgarlarının ve Kıpçak Türklerinin bakiyesi olan Kazan Tatar Türkleri, İdil – Ural bölgesinde özerk olarak varlıklarını sürdürmeye devam etmektedir. Bu çalışmada, Çağdaş Kazan Tatar edebiyatında yer alan Ferit Yahin’in “Umırzaya” (Kardelen) adlı romanı dil malzemesi olarak belirlenmiştir. Söz konusu eserden hareketle Kazan Tatar Türkçesinin, çekim ekleri kategorisi bakımından dil incelemesi yapılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde, Kazan Tatar Türklerinin dili, tarihi, edebiyatı ve yazar hakkında gerekli bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde, şekil bilgisinin önemli bir kategorisini oluşturan çekim ekleri, metindeki örneklerden hareketle açıklanarak verilmiştir. Üçüncü bölümde, yaptığımız incelemeye dayalı olarak ulaştığımız sonuçlar ortaya konulmuştur. Dördüncü bölümde, incelediğimiz eserin transkripsiyon metnine yer verilmiştir. Beşinci bölümünde ise çalışılan metin için hazırlanan sözlüğe yer verilmiştir.

Language is the most important element that reflects the national self of a nation. Kazan Tatar Turkish has an important place in the Turkish language in terms of the historical features of Kipchak dialect. Kazan Tatar Turks, the balance of Idil Bulgarians and Kipchak Turks, continue to exist autonomously in Idil - Ural region. In this study, the novel “Umırzaya” (Kardelen) by Ferit Yahin, who is a part of the contemporary Kazan Tatar literature, has been identified as the language material. From this work, Kazan Tatar Turkish was examined in terms of grammatical suffixes category. In the introduction part of the study, the necessary information about the language, history, literature and author of Kazan Tatar Turks is given. In the second part, gravitational affixes, which form an important category of morphology, are explained by giving examples from the text. In the third section, the conclusions we have reached based on our analysis are presented. In the fourth chapter, the transcription text of the work we have examined is given. In the fifth part, the dictionary prepared for the text is given.