Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankasının uyguladığı geleneksel olmayan para politikasının Türkiye ekonomisine etkisi

Abstract

FED 2008 finansal krizi sürecinde, ABD finans piyasalarında yaşanan likidite krizini aşmak için para politikası uygulamalarında önemli bir degişime gitmiştir. Çünkü bankalararası para piyasasının işleyişinde yaşanan sorunlar ve kısa vadeli faizlerin sıfıra yaklaşması geleneksel para politikasının işleyişini engellemiştir. Bu durumda, FED geleneksel olmayan para politikası olarak bilinen bazı yeni politika araçlarına yönelmiştir. Aralarında miktarsal genişleme ve kredi genişlemesi gibi politika araçlarının yer aldıgı bu uygulamalar ABD finans piyasalarında daha önce görülmemiş büyüklükte bir likidite genişlemesine neden olmuştur. Söz konusu likidite genişlemesi ABD ekonomisi ile birlikte diger ülke ekonomileri üzerinde de önemli etkiler oluşturmuştur. Bu dogrultuda, çalışmanın amacı FED geleneksel olmayan para politikasının Türkiye ekonomisine etkilerinin araştırılmasıdır. Gelişmiş ülkelerin uyguladıgı para politikasının uluslararası etkilerine ilişkin pek çok parasal aktarım mekanizması bulunmaktadır. Genel olarak, ABD finans piyasalarında likidite düzeyinde yaşanan artış ülkedeki finansal getirileri azaltacagından finansal oyuncular daha yüksek getiri elde edecekleri başka ülkelere yönelmektedir. Bu durum gelişmekte olan ülkelere yönelik yabancı sermaye girişlerini hızlandırmaktadır. Artan yabancı sermaye girişi söz konusu ülkelerin finans piyasalarında bono, tahvil ve hisse senedi gibi varlıklara yönelik yatırımları artırmaktadır. Süreç sonucunda gelişmekte olan ülkelerdeki bono ve tahvil faizlerinin düşmesi, hisse senedi fiyatlarının ise artması beklenmektedir. Bu süreçte dolar kurunda ise, artan yabancı sermaye girişi veya ABD ekonomisinde risklerin azalmasının nispi etkisine baglı olarak deger kaybı veya degerlenme yaşanabilmektedir. Bu çerçevede etkinin ölçüldügü bagımlı degişkenler; 3 ay vadeli hazine bonosu faizi, 10 yıl vadeli devlet tahvili faizi, BIST 100 endeksi ve dolar kurudur. Çalışmada FED geleneksel olmayan para politikasının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri 2007:12-2014:10 dönemleri arasında analiz edilmiştir. Ekonometrik analizde sınır testi ve ARDL yaklaşımı kullanılmıştır. Ampirik sonuçlar, FED geleneksel olmayan para politikasının Türkiye ekonomisinde bono ve tahvil faizlerini düşürücü, hisse senedi fiyatlarını ve dolar kurunu artırıcı bir etkide bulundugunu göstermektedir. Bu sonuçlar FED’in geleneksel olmayan para politikası uygulamalarının sermaye piyasaları aracılıgıyla Türkiye ekonomisini önemli derecede etkiledigini ortaya koymaktadır. Ayrıca dolar kuru üzerinde de önemli bir etkisi oldugu görülmektedir. Dolayısıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, sermaye piyasaları ile ilgili karar alırken ya da kullanacagı politika araçlarını seçerken başarılı olmak için FED para politikası uygulamalarını göz önünde bulundurmalıdır.

In the process of 2008 financial crisis, the FED made an important change in the monetary policy practices to overcome the liquidity crisis experienced in the US financial markets. Because, the problems in the functioning of the interbank money market and short-term interest rates close to zero lower bound have prevented the operation of conventional monetary policy. So the FED has turn edits attention to some new policy instruments, known as unconventional monetary policy. This implementations, including the policy instrument such as quantitative easing and credit easing, caused unprecedented size liquidity expansion in the US financial markets. This liquidity expansion has a significant effect on other economies as well as the US economy. In this direction, the aim of the study is to investigate the effects of the FED’s unconventional monetary policy on Turkish economy. There are many monetary transmission mechanisms with regard to international effects of monetary policy implemented by developed countries. Since the increase in the level of liquidity in US financial markets will reduce the financial returns in the US, the financial actors go towards to the other countries where they will get higher returns. This situation boost the foreign capital flows to the developing countries. Increased foreign capital inflow increases the investments in assets such as bill, bond and equity in the capital markets of these countries. In the end of this process, decline in bill and bond yields and increase in equity prices are expected in developing countries. There also may be a loss of value or appreciation in the exchange rate of the dolar based on the relative impact of the increased foreign capital inflow or the risk reduction in the US economy. In this framework, the dependent variables which measure this impact are 3-month maturity treasury bill rate, 10-year maturity government bond rate, BIST 100 index and exchange rate of dollar. In this paper, the effects of the FED’s unconventional monetary policy on Turkish economy are analyzed between 2007:12 and 2014:10. Bound test and ARDL approach are used in the empirical analysis. The empirical results indicate that the FED’s unconventional monetary policy decreases bill and bond rates and increases equity prices and exchange rate of dollar in Turkish economy. These results revealed that the FED’s unconventional monetary policy implementations significantly affect Turkish economy via capital markets. It is also seen an important effect on the exchange rate of dollar. Therefore, the Central Bank of the Republic of Turkey should take into account of the FED’s monetary policy implementations in order to succeed in determining decision related to capital markets or choosing policy tools to use.