Aydın İli Nazilli ilçesi Oyukbaba dağındaki kestane (castenea sativa) topluluklarının ekolojisi ve ekonomik önemi

Abstract

Türkiye dünya ölçeğinde birçok meyve türünün orijin merkezi olarak bilinmektedir. Ülkemizdeki ekolojik koşullara uyum sağlamış meyve türlerinden biri de kestanedir. Doğal bir orman ağacı olan kestanenin Karadeniz, Marmara ve Ege bölgelerinde olmak üzere toplam 29 ilde üretimi yoğunluk kazanmış durumdadır, üretimin tamamı bu bölgelerimizden karşılanmaktadır. Ülkemiz dünya kestane üretiminde önemli üretici ülkeler arasında yer almaktadır. Ancak diğer birçok meyve türünde olduğu gibi kestane üretiminde de mevcut potansiyelin yeterince değerlendirilemediği görülmektedir. Nitekim 1990’lı yılların başında 80 bin tonun üzerine çıkan üretim giderek azalmış ve günümüzde 64 bin ton seviyesine gerilemiştir. Dünya üretiminde Çin (%82) ve Bolivya’dan (%3.7) sonra üçüncü sırada (%3) yer alan Türkiye’de, günümüzde 1990’lı yıllara göre ciddi oranda bir azalma söz konusudur. Kuşkusuz bu durumu ortaya çıkaran etmen, mürekkep hastalığı ve kestane dal kanseri gibi ölümcül hastalıklardır. Avrupa’nın en önemli üretici ülkesi durumundaki ülkemizde, bu hastalıklarla ilgili mücadele çalışmaları başarıya ulaşabilirse üretimde artışın olacağı kaçınılmazdır. Üretimin hızla azalmasında en önemli etken, kuşkusuz kestane ağaçlarına zarar veren mürekkep hastalığı ve kestane dal kanseridir. Dünyada ve ülkemizde bu hastalıklarla mücadele konusunda çalışmalar sürdürülmektedir. Ancak henüz istenilen düzeyde kesin başarıya ulaşıldığı söylenemez. Nitekim Marmara ve araştırma sahasının da yer aldığı Ege Bölgesi’nde hastalıkların hızla yayılması sonucu kestane ağaçları kuruyup yok olmakta ve buna bağlı olarak da üretim azalmaktadır. Ülkemizde diğer tarım ürünlerinin pazarlanmasında olduğu gibi kestane sektöründe de en önemli eksiklik kuşkusuz tanıtım ve reklam yetersizliğidir. Özellikle ülke üretiminin yarıya yakınının yapıldığı Aydın İli’nde gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde yapılacak tanıtıcı kampanyalarla hem kestane hem de kestaneyi hammadde olarak kullanan sanayi kollarının üretimin yapıldığı bu ilde gelişmesi sonucunda kestane hak ettiği değeri görecektir. Türkiye’de Ege Bölgesi’nin Aydın Dağları Yöresi günümüzde önemli bir kestane üretim alanı olarak ön plana çıkmış durumdadır. Halbuki kestane ağacı (Castanea sativa Mill.) Karadeniz Fitocoğrafya Bölgesi’nin yayvan yapraklı ormanlarının bir unsurudur. Kestane bu bölgede optimum şartlarda bulunmuş olmasına rağmen, üretim bakımından ilk planda değildir. Akdeniz İklim şartları altında bulunan Ege Bölgesi’nde, dağlar oromediteran bir ortam teşkil etmektedirler. Kestane bu dağlarda 700 m den itibaren kendine elverişli bir ekolojik ortam bularak topluluklar oluşturmuştur. Karadeniz Bölgesi’nde orman ağacı olarak meyveleri devşirilen kestane, Batı Anadolu’da kültüre alınarak çoğaltılmış ve kestane plantasyonları oluşturulmuştur. Bu nedenlerle Aydın İli kestanelik alanların genişliği, ağaç sayısı ve üretim bakımından ilk sırayı almıştır. Aydın Dağlarının güneye ve kuzeye bakan yamaçları önemli kestane üretim alanlarıdır. Aydın’ın ilçelerinden Nazilli, en çok kestane üreten mıntıkasıdır. Dağ köylerinin hemen hemen hepsi kestane üretimi yapar. Aksu Mahallesi de bunlardan biridir. 740 m rakımındaki mahalle çevresindeki kestane toplulukları kestane bahçeleri ve plantasyonlar haline dönüştürülmüştür. 17.000 kestane ağacına sahip mahalle, yılda 750 ton kestane üretmekte ve bunun bir kısmını mahallede tesis edilmiş olan “kestane şekeri imalathanesinde” işlenmekte ve piyasaya sürmektedir. Böylece mahalle halkı sahip oldukları coğrafi potansiyeli mahalleye gelir getiren bir ekonomiye dönüştürmekte başarılı bir örnek teşkil etmişlerdir. Kestane, yapı ve mobilya sanayinde önemli yeri olan bir ağaç türüdür. Gıda sanayi sektöründe ülkemizde sadece şekerleme sanayinde kullanılan kestane meyvelerinin kullanım alanlarının, Avrupa ülkelerindeki gibi gıda sanayinin çeşitli dallarına yayılacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Çalışmamızda, giriş kısmından sonra, Aydın İli’nin Nazilli İlçesi’ne bağlı Aksu Mahallesi’nin fiziki ve beşeri coğrafya özellikleri, kestanenin ekonomik değeri başlığı altında, kestane yatırımı, üretim-tüketimi ve Türkiye’de kestane sanayi konusu son olarak da kestane hastalıkları konusu literatür taraması yapılarak açıklanmaya çalışılmıştır.

Turkey is known as the center of origin of many fruit species worldwide. The chestnut is that one of the fruit species that are adapted to ecological conditions in our country. Chestnut is a natural forest tree where is in Black Sea, Marmara and Aegean regions in a total of 29 provinces have been concentrated in production, the entire production is met from these regions. Our country is one of the important producer countries in the world with chestnut production. However, as in many other fruit species, it is seen that the potential of chestnut production has not been evaluated sufficiently. As a matter of fact, the production which was over 80 thousand tons at the beginning of 1990s decreased gradually and today it has decreased to 64 thousand tons level. The chestnut production in the world first China (82%) and second Bolivia (3.7%) after the third (3%), located in Turkey, today is significantly decreased, when compared to 1990. Undoubtedly, the cause of this condition is fatal diseases such as ink disease and chest cancer. In our country, which is the most important producer country of Europe, it is inevitable to increase the production if the fight against these diseases is successful. The most important factor in the rapid decline of production is undoubtedly the ink disease that damages the chestnut trees and chestnut branch cancer. Efforts are being made to combat these diseases in the world and in our country. However, it can not be said that the exact success has not been achieved at the desired level yet. As a matter of fact, as a result of the rapid spread of diseases in the Aegean Region, where Marmara and the research area are involved, chestnut trees dry out and the production decreases accordingly. As in the marketing of other agricultural products in our country, the most important deficiency in the chestnut sector is undoubtedly the lack of publicity and advertising. Especially in the province of Aydın, where almost half of the country's production is done, chestnut and chestnut are used as raw materials and promotional campaigns will be carried out in this province. Aydın Mountains in the Aegean region of Turkey has risen to the forefront as an important area of chestnut production today. However, the chestnut tree (Castanea sativa Mill.) Is an element of the broad leafy forests of the Black Sea Phytogeographic Region. Although chestnut has been found in optimum conditions in this region, it is not the first in terms of production. In the Aegean Region, which is under Mediterranean climate conditions, the mountains form an oromediteran environment. In these mountains, chestnut has formed communities by finding a suitable ecological environment from 700 m. In the Black Sea region, the chestnut, which is grown as a forest tree, was cultivated in Western Anatolia and chestnut plantations were formed. For these reasons, the width of the chestnut areas in the province of Aydın has taken first place in terms of number of trees and production. The slopes of the Aydın Mountains facing south and north are important areas of chestnut production. Nazilli, one of the districts of Aydın, is the region that produces the most chestnuts. Almost all of the mountain villages produce chestnuts. Aksu Village is one of them. The village, which has 17,000 chestnut trees, produces 750 tons of chestnuts annually and is processed and marketed in the un chestnut sugar factory de, a part of which has been established in the village. Thus, the people of the village have created a successful example of transforming their geographical potential into an income generating economy. Chestnut is a tree species that has an important place in the building and furniture industry. In the food industry sector, the use of chestnut fruits used in the confectionery industry in our country should be arranged in such a way as to spread to various branches of the food industry in European countries. In our study, after the introduction, physical and human geography of the Nazilli District of the Aksu village of Aydin province, under the economic value of the title of the chestnut, chestnut investment, production and consumption and chestnut industry issues in Turkey, and finally chestnut diseases subject this study was tried to explain by making a literature review.