Gelir ve tüketim ilişkisinin istikrarı: Harcama gruplarına ve zamana göre kantik regresyon modelden kanıtlar

Abstract

GSYİH hesaplamalarında önemli bir yer tutan tüketim olgusu, ekonomi bilimi için her zaman dikkat çeken bir konu olmuştur. Gelir ile tüketim arasındaki ilişki ile ilgili çalışmaların geçmişi ise 18. yüzyılın sonlarına kadar uzanmaktadır. Keynes’in Genel Teorisi’nin yayınlanmasından sonra bu ilişkinin açıklanmasına yönelik yapılan çalışmalarda artış gözlemlenmiştir. Bu çalışmada, geleneksel tüketim fonksiyonundan hareketle, gelir ve tüketim ilişkisi ilk olarak klasik doğrusal regresyon model ile araştırılmıştır. Ancak, yöntemin varsayımlarının sağlanamaması nedeniyle hanehalkı tüketim harcamaları ile hanehalkı gelirleri arasındaki ilişki kantil regresyon model ile araştırılmıştır. Bu amaçla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun yapmış olduğu Hanehalkı Bütçe Anketi (HBA) verileri kullanılarak Türkiye’de 2005-2016 yılları için hanehalkı tüketim eğiliminin yapısı harcama grupları bakımından araştırılmıştır. Çalışmada, geleneksel tüketim fonksiyonundan hareketle hanehalkı tüketim harcamaları dilimlere ayrılarak, her bir dilim için tüketim fonksiyonu tahmin edilmiş ve ulaşılan bulgular, hem zaman hem de kesitler arasında karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, düşük harcama grubunda bulunan hanehalkı düşük tüketim eğilimine sahip olmakta ve kantil regresyonun diğer tüm dilimleri için en düşükten en yükseğe doğru gidildikçe tüketim eğiliminde artış gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Çalışmada her bir kantil için marjinal tüketim eğiliminin zamana göre istikrarlı bir yapı gösterdiği tespit edilmiştir. Ancak, kantil grupları arasında (kesitte) 2 ciddi farklılıklar gözlenmektedir. Bu durum sıfırıncı dereceden homojen bir tüketim fonksiyonu varsayımının imkânsız olduğunu ortaya koymaktadır. Buna ek olarak, ortalama tüketim eğilimi hem zamanda hem de kesitte istikrarsız bir yapı sergilemekte ve sonuç olarak sıfırıncı dereceden homojen bir tüketim fonksiyonu varsayımını sağlayamamaktadır.

The phenomenon of consumption which has an important place in GDP calculations has always been a remarkable subject for economics. The history of the studies related to the relationship between income and consumption dates back to the late 18th century. After the publication of the General Theory of Keynes, it has been observed an increase in the studies done to explain this relationship. In this study, moving from the traditional consumption function, the relation between income and consumption has firstly investigated with classical linear regression model. However, since the assumptions of the method could not be achieved, the relationship between household consumption expenditures and household incomes has been investigated with a quantile regression model. For this purpose, using the data of Household Budget Survey (HBS) which has carried out by Turkish Statistical Institute (TSI), the structure of household consumption trend in Turkey for 2005-2016 years has investigated in terms of expenditure groups. In the study, moving from the traditional consumption function, the consumption function for each slice has been estimated by dividing the household consumption expenditures by slices and the findings has been compared between both time and cross-sections. According to the results of the study, the households in the low expenditure group have low consumption tendency and from the lowest to the highest for all other 2 slices of the quantile regression an increase has been observed in the consumption tendency. In the study, it has been found that the marginal consumption tendency for each quantile shows a stable structure by time. However, serious differences among the quantile groups (cross section) have been observed. This suggests that it is impossible to assume a homogeneous consumption function at zero degree. In addition, the average consumption trend shows an unstable structure both at time and in section, and as a result it cannot provide the homogeneous consumption function assumption at zero degree.