Anadolu çaprazına özgü dört Thymus L. (Lamiaceae) türü uçucu yağının kimyasal bileşimleri, antimikrobiyal ve antioksidan aktivite özellikleri

Abstract

Lamiaceae familyası Türkiye'de 45 cins, 546 tür (730 takson) ile temsil edilmektedir. Thymus cinsi ise 38 tür ile temsil edilmekte olup endemizm oranı % 47'dir. Anadolu çaprazının farklı lokalitelerinden toplanan T. convolutus, T. haussknechtii, T. pectinatus var pectinatus, T. spathulifolius türlerinin toprak üstü kısımlarının hidrodistilasyon ile uçucu yağları elde edilerek GC ve GC/MS ile kimyasal bileşenleri belirlenmiştir. T. convolutus, T. haussknechtii, T. pectinatus var pectinatus ve T. spathulifolius uçucu yağlarının ana bileşenleri sırasıyla kamfor (%16,6), 1,8-sineol (% 23,6), p-simen (% 23) ve karvakrol (% 49) olarak belirlenmiştir. Dört uçucu yağın ve ana bileşenlerinin; Campylobacter Jejuni ATCC 33291, Enterobacter aerogenes NRRL 3567, Escherichia coli ATCC 25292, Listeria monocytogenes ATCC 7644, Proteus vulgaris NRRL 123, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853, Shigella sonnei ATCC 25931, Staphylococcus aureus ATCC 6538, Serratia marcescens (klinik izolat), Klebsiella pneumoniae (klinik izolat), Candida albicans ATCC 10231, Candida albicans (klinik izolat), Alternaria alternata, Aspergillus flavus, A. niger, Penicillium expansum ve P. lanosum'a karşı antibakteriyel ve antifungal aktivite özellikleri belirlenmiştir. Bütün uçucu yağlar ve ana bileşenleri test bakterileri ve Candida albicans üzerinde üremeyi durdurucu etki gösterirken, mikrofunguslara karşı zayıf antifungal etki gösterdikleri saptanmıştır. Uçucu yağların ve ana bileşenlerinin antioksidan aktivesi DPPH (2,2-difenil-1-pikrilhidrazil) üzerinden serbest radikal süpürücü etki tayini metodu kullanarak belirlenmiştir. Test uçucu yağlarının antioksidan aktiviteleri BHA (bütillenmiş hidroksianisol)'ya göre daha düşük olarak belirlenmiştir. Bunun yanında test uçucu yağlarının doğal antioksidan olarak etkili olduğu düşünülmektedir.

The family Lamiaceae is represented by 45 genera, 546 species and 730 taxa in Turkey. The genus Thymus is represented in turkey by 38 species, the ratio of endemism in the genus is 47 %. Aerial parts of T. convolutus, T. haussknechtii, T. pectinatus var pectinatus, T. spathulifolius collected from different localities of Anatolian Diagonal were subjected to hydrodistillation to yield essential oils and analyzed by GC and GC/MS. The essential oils of T. convolutus, T. haussknechtii, T. pectinatus var pectinatus and T. spathulifolius contained respectively camphor (16.6 %), 1,8-cineol (23.6 %), p-cymene (23 %) and carvacrol (49 %) as the main components. The antibacterial and antifungal activity of four essential oils and their main components was evaluated against Campylobacter Jejuni ATCC 33291, Enterobacter aerogenes NRRL 3567, Escherichia coli ATCC 25292, Listeria monocytogenes ATCC 7644, Proteus vulgaris NRRL 123, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853, Shigella sonnei ATCC 25931, Staphylococcus aureus ATCC 6538, Serratia marcescens (clinic isolate), Klebsiella pneumoniae (clinic isolate), Candida albicans ATCC 10231, Candida albicans (clinic isolate), Alternaria alternata, Aspergillus flavus, A. niger, Penicillium expansum and P. lanosum. All test bacteria and Candida albicans were inhibited by all the essential oils and their main components. The essential oils showed weak antifungal activity against all microfungi tested. Antioxidant activity of the essential oils and their main components was tested using the DPPH (2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl) radical-scavenging method. The antioxidant activities of the tested essential oils were slightly lower than BHA (butylated hydroxyanisole), so the essential oils can be considered effective natural antioxidant.