İlişkisel sosyoloji perspektifinde beden ve bedene yönelik yaklaşımlar

Abstract

Bu çalışma kapsamında, kadın ve erkek ikiliğinin oluşturduğu bedensel yorumun yanı sıra, gündelik hayatta var olan ikiliklerin tözcü bir algı olduğu ve bu tözcü algının aşılması gerektiği, bunun için de ilişkisel bir bakış açısının gerekliliği vurgulanmaktadır. Bu çerçevede beden üzerine yapılan çalışmaların ilişkisel açıdan nasıl geliştirilebileceğine değinilerek, bedenin ilişkili olduğu alanlar üzerinde durulmaktadır. Tezin ilk bölümünde ilişkisel sosyoloji ve tözcülük eleştirisi kapsamında ilişki terimi üzerinde durulmaktadır. Bu doğrultuda ikiliklerin oluşturduğu eşitsizliklerin kökenleri üzerinde durularak, C. Tilly'in eşitsizlik ve ilişkisellik değerlendirmelerine yer verilmektedir. Ayrıca bu konudaki literatürde en önemli ikiliklerden biri olan yapı-fail ikiliği, M. Archer ve D. Harvey ekseninde ele alınmaktadır. Tezin ikinci bölümünde, bedenin tarihsel gelişiminin yanı sıra bedenin emek ve tüketim ile olan ilişkisi üzerinde durulmaktadır. Kadın bedeni ve özgürleşme üzerinde duran Helene Cixous, Julia Kristeva ve Luce İrigaray'ın kadın, beden ve yazı ile olan düşünceleri ele alınmaktadır. Son bölümde ise beden ve ilişkisel sosyoloji ekseninde; bedene ilişkin söylemin yapısökümüne uğratılabileceği dair Derrida’nın yaklaşımı, Foucault'un normallik algısı üzerinden şekillenen bedensel yorumu ve Deleuze-Guattari'nin organsız beden kavramı üzerinde durulmaktadır. Yine Baudrillard'ın tüketim toplumu kapsamında bedenin arzu nesnesi haline gelmesi ve Bauman'ın farklılık değerlendirmeleri üzerinde durulmuş, Nobert Elias'ın figürasyonlar ve Bourdieu'nun habitus kavramı değerlendirilmiştir. Son olarak bedene yönelik bir yaklaşım bağlamında feminizm ve ilişkisel sosyoloji açısından Carol Gilligan, Nancy Chodorow ve Seyla Benhabib'in değerlendirmeleri ele alınmaktadır. Sonuç olarak beden, pek çok alanla ilişkili bir kavramdır ancak, bedenin ilişkili olduğu alanlar tözcü bir algı barındırmaktadır ve bedene yönelik tahakkümün oluşmasına neden olmaktadır. Bu yüzden bedenin ilişkili olduğu alanların tözcü algıdan kurtulması gerekmektedir. Böylelikle bedenin özgürleşme süreci gerçekleşecektir.

In the scope of this study, in addition to bodily interpretation formed by the dichotomy between man and woman, it is emphasized that the dichotomies in the everyday life are substantial perception and this substantial perception must be overcame, also, in order to do this, relational point of view is necessary. In this framework, it is elaborated the subjects that are related with the body by referring how the studies on body can be developed in terms of relational thinking. In the first part of the thesis, the term “relation” is highlighted on the base of relational sociology and of critique of substantialism. It is given place to the evaluations of C. Tilly on inequality and relationality by dwelling on roots of inequality created by dichotomies. Besides, agent-structure dichotomy that is one of the most important dichotomies in the literature is discussed on the axis of M. Archer and D. Harvey. In the second part of the thesis, it is laid emphasized on the relationship between body, labor and consumption. It is dealt with the thoughts of Helene Cixous, Julia Kristeva and Luce Irigaray on woman, body and writing. In the last part, on the axis of body and relational sociology, it is emphasized Derrida’s approach on possible deconstruction of discourse on body, Foucault’s interpretation of body on the basis of perception of normality, and Deleuze and Guattari’s concept of “body-without-organs.” Furthermore, body as desire object within Baudrillard’s the consumer society and Bauman’s evaluation of difference are highlighted; Nobert Elias’s term “figurations” and Bourdieu’s term “habitus” are evaluated. Lastly, in the context of an approach on body in terms of feminism and relational sociology, Carol Gilligan, Nancy Chodorow and Seyla Benhabib’s evaluations are discussed. Hence, body is a term related with many fields, yet the fields that it is related with consist substantial perception and this leads to domination on body. For this reason, it is necessary to get rid of substantial perception in the related fields. In this way, the process of freeing the body is possible.