A.31 nolu Bursa tereke defterine göre Bursa şehrinin sosyo-ekonomik hayatı (1510-1512)

Abstract

Osmanlı Devleti’nin gerek mali, idari gerekse sosyal alanlardaki gelişmeleri araştırmacıların her zaman dikkatini çekmiş ve farklı açılardan değerlendirmeler yapmalarının önünü açmıştır. Osmanlı sosyal ve ekonomik hayatının yansıdığı önemli kaynaklardan birisi de genellikle şer’iyye sicilleri içerisinde kayıtlı olan terekelerdir. Bu kayıtlarda insanların aile yapıları, çocuk sayıları, giyim kuşam tarzları, meslekleri, unvanları gibi birçok sosyal kültürel içerikli veriler yer almaktadır. Terekeler bir yandan kişilerin servet ve mal varlıklarını ortaya koyarken diğer yandan hem dönemin özelliklerini hem de kişilerin yaşadıkları bölgeler hakkında çeşitli boyutlarıyla yorumlar yapılmasına olanak sunmaktadır. Osmanlı Devleti’nin sosyo- ekonomik hayatının yansıtılmasında önemli bir yeri olan tereke defterleri çalışmamızın da ana kaynağını oluşturmuştur. H. 915-917/ 1510-1512 tarihini kapsayan bu çalışmamızın giriş bölümünde öncelikle amaç ve yöntemden bahsedilmiştir. Ardından ise kısaca; kadılar, şer’iyye sicilleri, tereke defterleri ve terekelerin ekonomik açılardan incelenmesi hakkındaki bilgilere yer verilmiştir. Birinci bölümde ise Bursa şehri hakkında genel bilgiler sunulmuştur. İkinci ve üçüncü bölümlerde, incelemiş olduğumuz A. 31 Numaralı Bursa Tereke Defterinin tanıtımı, defterde kayıtlı şahısların medeni halleri, aile yapıları, servet miktarları ve türleri tespit edilerek Bursa’nın XVI. yüzyıl başlarındaki sosyo ekonomik yapısı ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır.

Ottoman State’s improvements in both financial and social fields have always attracted the attention of the researchers and paved the way for making evaluations from different aspects. One of the important sources where Ottoman social and economic life is reflected is the estates which are usually registered in the tax registrations. These registrations include many social cultural data such as the family structures, number of children, clothing styles, occupations and titles of the people. Estates reveal people’s fortunes and assets on one hand, and allow making comments about both the characteristics of the period and the regions where people live in several dimensions. Having an important effect in reflecting the socioeconomic life of the Ottoman State, estate books have also constituted the main source of our study. The introduction part of this study of ours which covers the date H. 915-917/ 1510-1512; in brief, includes information about the analysis of Muslim judges, tax registries, estate books and estates in economic aspects. In the first part, on the other hand, general information is given about Bursa province. In the second and third parts, Bursa Estate Book No A.31 is introduced, the marital status, family structure, amount and types of fortune of the people who are registered in the book are determined and the socioeconomic structure of Bursa at the beginning of the 16th century is attempted to be revealed.