Farklı kalınlıklardaki DKP ve paslanmaz sacların farklı açılarda yapılan V-bükme işlemindeki geri yaylanmalarının incelenmesi

Abstract

Sac malzemelerin şekillendirilmesinde karşılaşılan en büyük problemlerden birisi de geri esnemedir. Malzemede oluşan geri esneme istenilen ölçülerin değişmesine yol açar bu da istenilmeyen bir olaydır. Kalıptan çıkacak parçanın istenilen tolerans sınırları içinde olması için bükme kalıplarında bükülen malzemelerin geri esneme miktarlarının bilinmesi bu yüzden çok önemlidir. Geri esnemeyi ve geri esnemenin nihai parça geometrisine etkilerini minimize etmek için çeşitli yöntemlerden yararlanılmaktadır. Bu yöntemler; fazladan bükme, gererek bükme, ters bükme, vs. şeklinde sıralanabilir. Bütün bu yöntemler zaman ve maliyet kaybına sebep olduğu için böyle bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada, V bükme kalıplarında geri esnemenin deneysel olarak tespiti araştırılmıştır. Geri esneme miktarlarının belirlenebilmesi için bir V bükme kalıbı tasarlanarak, deney malzemesi olarak DKP ve Paslanmaz sac malzemesi kullanılmıştır. Deney numuneleri 30x60 mm ebatlarında olup ve kalınlıkları 1 mm, 1.5 mm ve 2 mm olarak seçilmiştir. Numuneler 60, 90 ve 120 derece olan kalıp açılarında ve her açı da 2 ve 6 mm olan farklı zımba radyüs değerleri kullanılarak bükme yapılmıştır. Geri esneme deneylerinde her parametre için 5 er adet numune bükülerek test yapılmıştır. Deney sonrası bükülmüş olan numunelerin geri esnemeleri açı ölçer ve optik projeksiyon cihazı kullanılarak ölçülmüş olup sonuçlar grafiklerle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, deneylerden çıkan geri esneme değerlerinin yapılacak olan bükme kalıplarının tasarımına ışık tutacağı düşülmüş ve geri esneme probleminin kısmen ortadan kaldırmasına çalışılmıştır.

One of the biggest problems in forming sheet metals is to springback. Springback which occurs in material causes to change of the necessary measures and this is an unwanted event. It is vital to know that springback quantity of bending materials in V bending mould so as to be the piece in tolerance limits. There are various methods that are benefited in order to minimize the effects of springback to final piece geometry. These methods are ordered such as over bending, bending in tension and reverse bending. Since all these methods cause lose of time and cost, this work was made. In this work, the evaluation of springback in V bending mould was empirically researched. In order to determine the quantity of springback, a V bending mould was designed, DKP and Stainless steel was used as test equipment. Test specimens are 30 x 60 mm and their thicknesses are 1 mm, 1.5 mm and 2 mm. The specimens are in 60, 90 and 120 mould angle and they were bended by using 2 and 6 mm different punch radius rate in every angle. In springback tests, test was made by bending 5 speciments for every parameter. After the test, springbacks of the speciments that were bended was measured by using protractor and optical projection device. The results were compared with the graphics. As a result, the rates of springbacks in the tests can set light to design of bending moulds and it was tried to remove the problem of springback.