Şapçı (İbirler-Balıkesir) Volkaniti'nin petrografisi, jeokimyası ve petrolojisi

Abstract

Çalışma alanı Türkiye'nin en önemli tektonik yapılarından biri olan Maastritrichtiyen de başlayıp Erken Tersiyer de son bulan İzmir-Ankara-Erzincan sütur zonu üzerinde bulunmaktadır. İnceleme alanı Balıkesir ilinin yaklaşık olarak 10 Km kadar kuzeybatısında, Ayvatlar-Karacaören (Balıkesir) civarında olup yaklaşık 80 km² lik bir alanı kapsamaktadır. Çalışma alanının temelini Geç Kretase yaşlı Bornova Filişi oluşturmaktadır. Bu birimi Geç Kretase yaşlı Yayla Melanjı tektonik olarak üzerlemektedir. Bu birimleri sırasıyla Oligo-Miyosen yaşlı Hallaçlar formasyonu ile Erken Miyosen yaşlı Şapçı Volkaniti uyumsuz olarak üzerlemektedir. Yöredeki en geç birimi ise Kuvaterner yaşlı Alüvyon oluşturmaktadır. Şamlı (Balıkesir) civarında yaygın olarak gözlenen Erken Miyosen yaşlı Şapçı volkanitleri andezit, traki-andezit ve trakitten oluşmaktadır. Petrografik olarak, andezin ile beraber biyotit ve amfibol mineralleri hakim halde bulunmaktadır. Jeokimyasal açıdan, kalk-alkalen özelliğinde olup orta derecede potasyum içeriğine sahiptir. LFSE elementlerce zenginleşme göstermesi ve (La/Lu)N değerlerinin 7,16-21,84 arasında olması tipik kalk-alkalen volkanizmaya işaret etmektedir. Tüm örnekler volkanik yay alanında yer almakta olup, aktif kıta kenarı ve zenginleşmiş manto kaynağını gösterir alanda bulunmaktadır. Tüm bu petrografik ve jeokimyasal özellikler Şapçı volkanitinin metasomatik bir mantodan türediğine işaret etmektedir.

The study area is located on the Izmir-Ankara-Erzincan suture zone, which is one of the most important tectonic structures of Turkey, starting from Maastrichtian and ending in Early Tertiary. This area is nearly at 10 km nortwest sector of Balikesir, around Ayvatlar-Karacaören (Balıkesir) and covers in the range of about 80 km². Stratigraphically Late Cretaceous aged Bornova Flysch forms the basement of the study area. Late Cretaceous aged Yayla Melange is this unit tectonically. Oligo-Miocene aged Hallaclar Formation and Early Miocene aged Sapci Volcanite obduct uncomformably these units, respectively. The youngest unit in the area is thrusted on the Quaternary aged alluvium. Early Miocene aged Sapci volcanite that is seen extensively around Samli (Balikesir) composed of andesite, trachy-andesite, and trachyte. Petrografically, andesine, biotite, and ampfibole are the dominant minerals. Geochemically, they are calc-alkaline and have medium potassium (K) content. Showing enrichment in LFSE and values of 7.16-21.84 (La/Lu)N indicate typically calc-alkaline volcanism. All samples are located in volcanic arc, active continental margine, and enriched mantle area. Whole these petrografic and geochemical characteristics point out that Sapci volcanite was derived from a metasomatic mantle.