Bankacılık sektöründe risk yönetimi (1990–2010 Türkiye Değerlendirmesi)

Abstract

Türkiye iç ve dış kaynaklı krizler neticesinde yaşadığı finansal bunalımları minimize etmek ve liberalleşmenin getirdiği finansal serbestleşmeyi gerçekleştirmek için gerekli yasal ve yapısal düzenlemeleri yapmıştır. Risk, belirsizlikle eş anlamlıdır ve risk yönetiminin amacı riskleri ortadan kaldırmak ya da onları minimize etmektir. Bu süreç de düzgün, verimli ve etkin bir risk yönetimini belirtir. Bu çalışmanın konusu risk yönetiminin, belirsizlikleri minimize etmesi, olası finansal krizleri ve kayıpları önceden görebilmesi ve bu krizlere, kayıplara çözümler üretebilmesidir. Diğer bir ifade ile krizleri en az hasarla atlatmak, bu politikaları içselleştirmek ve bu süreç sayesinde uluslararası finansal sisteme entegrasyonunu sağlaması anlamına gelmektedir. İşte bu süreç öncesinde yaşanan ciddi global krizler risk yönetiminin yol haritasını çizdiği gibi önemliliğini de ortaya koymuştur. Bu bağlamda finansal ve parasal istikrarı sağlamayı temel hedef olarak belirleyen Uluslararası Ödemeler Bankası'nın bünyesinde yer alan Basel Komitesi'nin amacı uluslararası standartları yayımlayarak finansal sistemin işleyişini sağlamaktır. Bu çerçevede Basel I kriterleri yayımlanmış bu kriterlerin yetersiz kalmasıyla Basel II kriterleri yayımlanmıştır ve halen yürürlüktedir. Son yıllarda yaşanan Avrupa Birliği çalışmaları kapsamında olan Basel II standartları Türk bankacılık sisteminde uygulanmaktadır ve bankaların uyum çalışmaları devam etmektedir. Bu kriterler, Avrupa Birliği'nde uygulandığı gibi Amerika Birleşik Devletlerinde de kısmen uygulanmaktadır; ancak Amerika Birleşik Devletleri kendi iç denetim mekanizmasını da oluşturmuştur. Bu çalışmada Türk bankacılık sisteminin risk yönetimi açısından geldiği son nokta incelenecektir. Bu incelemeyi yapabilmek için birinci bölümde Türk bankacılık sistemi hakkında bilgi verilecek, karşılaştığı finansal krizler ve nedenleri ortaya konulacak ve yaptığı yasal ve yapısal düzenlemeler ifade edilecektir. İkinci bölümde ise risk kavramı, kapsamı ve yönetimi hakkında bilgi verilecektir. Üçüncü bölümde Basel süreçleri hakkında incelemeler yapılacaktır. Son bölümde ise Basel sonucunda Dünya'da ve Türkiye'de gelinen son nokta tartışılacak ve Avrupa ile Türkiye arasında risk yönetimi konusunda karşılaştırılma yapılacaktır.

Turkey has performed the legal and structural regulations due to the financial liberalization and also to minimize the internal and external resourced financial crisis. Risk means uncertainty and the aim of the risk management is to annihilate risks or minimize them. This process refers an efficient and a productive risk management. In this study, risk management policies minimize the uncertainties, estimate prospective financial crisis and find solutions or get over them with minimal damages. The process of internalization of these policies also provides to integration through the international financial systems. The global crisis which experienced before this process proves the importance and the roadmap of risk management. In this respect Basel Committee, located in Bank for International Settlements whose basic aim is to provide financial and monetary stability, put forth international standards and ensures the operation of financial systems. In this case lack of Basel I criteria Basel II criteria has published and is still implemented. Recent years, Basel II standards are applied to Turkish banking system and the fine tuning is still going on. Like European Union, United States also applies these criteria's and forms its own internal control mechanism. In this study we focus on the final point of Turkish Banking system in the light of risk management. In the first part we define the conceptual framework about Turkish banking system, experienced financial crisis and their reasons, and the legal and structural regulations about these crises. In the second part we define conceptual framework about risk term, scope and its management. In the third part we examine the Basel process. In the final part we discuss the final state of world and Turkey in the consequence of Basel, and comparison of Turkey with Europe in the field of risk management.