Sahhaf Rüşdi ve Divanı'nın tenkitli metni

Abstract

Bu çalışmada öncelikle, şimdiye kadar üzerinde fazla durulmamış olan Sahhâf Rüşdû Divanı'nın tenkitli metninin ortaya konulması hedeflenmiştir. Bunun yanı sıra Sahhâf Rüşdû'nin hayatı, edebû ve fikrû kişiliği hakkında da bilgiler verilerek o her yönüyle tanıtılmasına çalışılmıştır. Çalışma, "Sahhâf Rüşdû'nin Hayatı ve Kişiliği" ile "Divanın Tenkitli Metni" olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın sonuna bir de metinde geçen özel adları içeren "Dizin" eklenmiştir. Şairin asıl adı "Ahmed", mahlası "Rüşdû" dir. Sahhâflık mesleğinden dolayı Sahhâf Rüşdû olarak bilinmektedir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. XVII. yüzyılda Osmanlı toprakları içerisinde yer alan Bosna eyaletinin Mostar kazasında doğmuştur. Daha sonra İstanbul'a gelerek medrese tahsili görmüş, müderrislik, kadılık, sahhâflık yapmış ve Divanı'nı tertip etmiştir. Mevlevûlik tarikati mensubiyetine dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte şiirlerinde, Mevlâna'ya olan sevgisini dile getirmiş, Mevlevûlerle yakın ilişkileri olmuştur. Sahhâf Rüşdû, 1699 tarihinde vefat ederek İstanbul'a gömülmüştür. XVII. yüzyılın âlim ve ârif şairlerinden olan Sahhâf Rüşdû, şiirlerinde bediû endişeyi gözetmiştir. Bu çerçevede Divan şiirinin klâsik mazmunlarını, teşbih ve mecazlarını kullanmış, tasavvufi şiirler söylemiştir. Yer yer şiirlerinde didaktik söyleyişler görülmüştür. Sahhâf Rüşdû'nin ulaşabildiğimiz tek eseri Divanı' dır. Divanı'nın altı yazma nüshasına ulaşılmış ve bunlardan hareketle Sahhâf Rüşdû'nin elinden çıkması muhtemel olan nüsha ortaya konulmaya çalışılmıştır.

We aimed in this study to present the critical edition of the Divan of Sahhâf Rüşdû, on which there has not been satisfactory studies so far. Beside that, we have tried to give information about his life, his artistic qualities and personalitiy. This study consists of two main chapters: "Life and personality of Sahhâf Rüşdû" and "Critical edition of his Divan". At the end of study also, an apperdix which is including proper nouns in assey was added. The first name of our poet is "Ahmed" and his pen name is "Rüşdû". Because of being seller of secondhand book, he is known as Sahhâf Rüşdû. His birth date isn't known exactly. In 17 century, he was born in Mostar district of state of Bosna which is located in Otoman lands. After that, he came to İstanbul and got an education in madrasa. He worked as qadi, teacher in a amdrasa and seller of secondhand book and he wrote his Divan. Although there is no information about that he became affiliated with Mevlevû , he expressed his Mevlâna love and he had close relationships with Mevlevû. He died in 1699 and he was burried in İstanbul. As being one of the important and wise scholars and poets of 17 centruy, Sahhâf Rüşdû took into consideration aesthetic anxiety in his poetrys. In this frame, he used classical cliches of Divan Literature, at the same time he has poetrys related to sufism. With effect of Sufism, didactic saying is seen in his poetrys. The only known work of Sahhâf Rüşdû is his Divan. We reached six hand written manuscript of his Divan and we tried to reconstruct the original manuscript produced by Rüşdû.