I.Dünya savaşı öncesinde nesturiler ve misyonerlik faaliyetleri

Abstract

XIX. yüzyılın ortalarına kadar Nesturilerle bölgedeki en yakın komşuları Kürtlerin arasındaki ilişkiler gayet dostane idi. Aralarında bazı ufak tefek çatışmalar olsa da birbirlerine karşı düşmanlıkları uzun sürmemekteydi. 1840'lı yıllara gelindiğinde ise özellikle Amerikan ve ngiliz misyonerlerin Nesturiler üzerine faaliyetleri sonucu Kürtlerle Nesturiler arasındaki iyi olan ilişkiler bozulmaya başladı ve iki millet süreklilik arz eden bir şekilde birbirlerine düşman haline geldiler. Kürtlerin Nesturiler üzerine saldırılarından sonra Osmanlı topraklarından ayrılmak zorunda kalan ngiliz ve Amerikan misyonerlerinin ilk teşebbüsleri başarısızlıkla sonuçlandı. Hatta Nesturi Patriği Abraham'ın (1820-1861) katliamlardan misyonerleri de sorumlu tutarak bütün yabancılarla uzlaşmaz bir tavır içine girmesiyle Osmanlı topraklarında Nesturilere yönelik misyonerlik faaliyetleri durdu. Yeni Nesturi Patriği Revil (1861-1903) ise, selefinin Amerikan misyonerlerine karşı tutumunu devam ettirirken diğer taraftan da hem ngiliz misyonerlerine hem de Rusya'ya çok sıcak davranmaya başladı. Bu arada Amerikan misyonerler geldikleri andan itibaren ran'daki faaliyetlerini artırdılar ve burada bir Protestan Nesturi Cemaati meydana getirmeyi başardılar. Uzun bir aradan sonra 1886'da Urmiye'de (Urumiye, Rumiye) misyonlarını kuran ngiliz misyonerler Nesturileri özellikle de Nesturi Patriğine büyük ilgi gösterdiler. 1898'de Urmiye'de Rus Ortodoks misyonunun kurulmasıyla ran Nesturileri kitleler halinde Rus Ortodoks Kilisesi'ne geçmeye başladılar. Osmanlı topraklarındaki Rus misyoner faaliyetleri ise I. Dünya Savaşı'na yaklaşılan senelerde giderek daha fazla yoğunluk kazandı. Misyonerlerin çeşitli vaatlerine kanan Nesturiler I. Dünya Savaşı'nda vatandaşı oldukları Osmanlı Devleti'ne karşı, önce Rusya'nın, sonra da ngiltere'nin saflarında çarpıştılar. Savaş sırasında Osmanlı topraklarını terk etmek zorunda kaldılar. Onların onarılması mümkün olmayan bu hataları asırlarca yaşadıkları topraklarından olmalarına ve birçoklarının da hayatını kaybetmesine sebep oldu.

Starting from the 1830s, activities of the missionary organizations originating mainly from the West expanded to the marginal Christian communities of the Ottoman Empire. These missionaries were the outsiders in the Ottoman lands where various Muslim and Christian communities lived in peace for many centuries. Without knowing the certain traditions and shared culture of the people and being backed up by the ideals of the 19th century western imperialism, their activities created new socio-political problems amongst Assyrians, Kurds, Persians, Turks and Arabs at a time when the worldwide western imperialism was leading the humanity to the bloodiest war ever seen in the history. In this thesis, interactions between missionaries and the Nestorians of the Ottoman Empire during the 19th century were studied according to the available sources and materials. First of all, the questions; who were the missionaries?, what objectives they sought? and what were their methods and utilities? are examined. Who are the Nestorians?, Why the Nestorians were chosen? What conditions did prepare the ground for interactions and interrelations? are the questions to be analyzed. The last part deals with interrelations and cooperation between the missionaries and Nestorians leading up to the World War I. Does the Christianity really matter for both? or was it the politics mixed with imperialist ideals? are the main questions tried to be answered in this study.