Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile çalıştıkları yöneticinin öğretmenler tarafından algılanan dönüşümcü liderlik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkilsel tarama modeli temel alınarak tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma evreni, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Balıkesir ilinin Bandırma ve Erdek ilçe merkezlerindeki ilkokul ve ortaokullarda görev yapan toplam 896 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmaya katılmayı kabul eden 588 öğretmene ulaşılmış olup, 535'inin ölçek sorularına verdikleri cevaplarla araştırma sınırlandırılmıştır. Araştırmada, 16 maddeden oluşan "Örgütsel Bağlılık Ölçeği" ve 29 maddeden oluşan "Dönüşümcü Liderlik Ölçeği" kullanılmıştır. Ölçeklere güvenirlik ve doğrulayıcı faktör analizi uygulandıktan sonra yapılan analizlerde Dönüşümcü Liderlik Ölçeği ve Örgütsel Bağlılık Ölçeği alt boyutlarının normal dağılıma uygun olduğu görülmüştür. "Dönüşümcü Liderlik Ölçeği" için İki Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ; "Örgütsel Bağlılık Ölçeği" için Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) yapılmıştır. Ölçekler arasında fark ortaya çıkan alt gruplarda bu farkın hangi alt gruptan kaynaklandığını tespit etmek için PostHoc testi yapılmış ve faktörlere yönelik Plots Grafiklerine bakılmıştır. Korelasyon analizi ve regresyon analizi gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizlerde, öğretmenlerin, okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özelliklerine yönelik algılarının cinsiyet değişkenine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermediği, mesleki kıdem değişkenine bağlı olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Örgütsel bağlılıkla ilgili yapılan analiz sonuçları incelendiğinde, cinsiyet faktöründe, istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Mesleki kıdem ve branş değişkenleri açısından istatistiki olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Yapılan korelasyon analizinde, dönüşümcü liderliğin, duygusal bağlılık ve normatif bağlılık alt boyutu ile orta düzeyde pozitif bir ilişkiye ve devam bağlılığı alt boyutu ile zayıf düzeyde pozitif bir ilişkiye sahip olduğu saptanmıştır. Okulda çalışan yöneticilerin dönüşümcü liderlik özelliklerinin, öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

The purpose of this study is to examine the relationship between the organisational commitment of teachers working in primary and secondary schools and the transformational leadership characteristics of the principal perceived by teachers. This study was designed based on the survey model, one of the quantitative research methods. The study population of the research consists of 896 teachers working in primary and secondary schools in Bandırma and Erdek district centers of Balıkesir province in the 2023-2024 academic year. A total of 588 teachers who agreed to participate in the study were reached, and the study was limited by the answers given by 535 of them to the scale questions. In the study, 'Organisational Commitment Scale' consisting of 16 items and 'Transformational Leadership Scale' consisting of 29 items were used. After the reliability and confirmatory factor analysis were applied to the scales, it was seen that the sub-dimensions of Transformational Leadership Scale and Organisational Commitment Scale were found to be suitable for normal distribution. Univariate Analysis of Variance (ANOVA) was performed for 'Transformational Leadership Scale' and Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) was performed for 'Organisational Commitment Scale'. In the subgroups where there was a difference between the scales, PostHoc test was performed to determine from which subgroup this difference originated and Plots Graphs for the factors were examined. Correlation analysis and regression analysis were performed. In the analyses, it was determined that teachers' perceptions of transformational leadership characteristics of school principals did not show a significant difference depending on the gender variable, but showed a significant difference depending on the professional seniority variable. When the results of the analyses related to organisational commitment were examined, a statistically significant difference was found in the gender factor. No statistically significant difference was found in terms of professional seniority and branch variables. In the correlation analyses, it was found that transformational leadership has a moderate positive relationship with emotional commitment and normative commitment sub-dimensions and a weak positive relationship with continuance commitment sub-dimension. It was concluded that transformational leadership characteristics of school administrators positively affect teachers' organisational commitment.