Türkiye'de yetişen Ziziphora L. (Lamiaceae) taksonlarının moleküler sistematiği

Abstract

Ziziphora L. (Lamiaceae) cinsi ülkemizde Ziziphora clinopodioides Lam, Ziziphora capitata L., Ziziphora taurica Bieb, Ziziphora persica Bunge ve Ziziphora tenuior L. olmak üzere beş türle temsil edilmektedir. Ziziphora taurica; Ziziphora taurica subsp. cleonioides (Boiss.) ve Ziziphora taurica M. Bieb. subsp. taurica olmak üzere iki alt türe sahiptir. Ziziphora clinopodioides dışındaki tüm Ziziphora üyeleri tek yıllıktır. Çoğunlukla aromatik özellik gösterirler. Bu özellikleriyle Anadolu’ da halk arasında “nane ruhu” gibi isimlerle çay olarak kullanılmaktadır. Bu sebepten dolayı birçok kimyasal çalışmaya da konu olmuştur. Ziziphora cinsi türleri ülkemizde oldukça zengin bir yayılış alanına sahiptir. Bu çalışmanın amacı Ziziphora cinsini oluşturan Türkiye’deki taksonların filogenetik ilişkilerini ve taksonomik pozisyonlarını net bir şekilde ortaya koymaktır. ITS (ITS1, ITS2 ve 5.8 geni) bölgesinin dizi analizi sonucu elde edilen bilgiler Paup 4.0 [1], BioEdit [2]ve Phyllip3.66 [3]gibi bilgisayar programları yardımıyla filogenetik ağaç oluşturmada kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar genel olarak morfolojik anahtarla uyum içerisinde çıkmış ve Ziziphora cinsine ait türler yine kendi aralarında guplar oluşturmuşlardır. Van yöresinden toplanan Ziziphora taurica ssp. clenioides (E) örneğinin morfolojik olarak diğer Ziziphora taurica ssp. cleonioides örneklerinden olan farkı moleküler yöntemlerle de açığa çıkartılmış ve bu örneğin bir alttür olduğunun düşünülmesini sağlamıştır.

The genus Ziziphora L. (Lamiaceae) is represented with 5 species and 6 taxa in Turkey?s flora as Ziziphora clinopodioides Lam, Ziziphora capitata L., Ziziphora taurica Bieb, Ziziphora persica Bunge ve Ziziphora tenuior L. Ziziphora taurica; consists of 2 subspecies as Ziziphora taurica subsp. cleonioides (Boiss.) ve Ziziphora taurica M. Bieb. subsp. taurica. Except Ziziphora clinopodioides, the other Ziizphora taxa are annual. They mostly show aromatic features. For this reason, they are used in folk medicine as tea in Anatolia. This make them important to be a source of many chemical studies. Taxa belog to Ziziphora are widely distrubuted in Turkey. The aim of the research is to determine the phylogenetic relationships and taxonomic positions of the taxa belong to Ziziphora which are distrubuted in Turkey. The obtained data by sequence analysing of ITS (ITS1, ITS2 ve 5.8 gene)region is used to constract phylogenetic tree by using Paup 4.0 [1], BioEdit [2]ve Phyllip3.66 [3]. The molecular results generally comfirm to the morphological data and Ziziphora species forms groups among themselves. Because of its morphological differences, Ziziphora clinopodioides (E) from Van province shows variability in clinopodioides group and this may be a new subspecies.