Sındırgı yöresi ağızlarının söz varlığı

Abstract

Bu çalışmada, Balıkesir iline bağlı Sındırgı ilçesi merkez ağzında ve yöre ağızlarında söz varlığı tespiti yapılmıştır. Sındırgı yöresi ağızlarında yer alan sözler, ad bilimi yöntemlerine göre incelenerek kavram alanlarına göre sınıflandırılmıştır. Sındırgı’da yaşayan insanların günlük yaşam ve düşünce dünyasının bir yansıması olan söz varlığını bütünüyle ortaya koyabilmek, ağızlar gibi sürekli değişmekte ve gelişmekte olan canlı dil unsurlarını yazılı olarak kayıt altına alabilmek, standart dilden farklılaşarak ağızlarda çeşitli bağlamlarda kullanılan sözleri tespit edebilmek ve bu sözleri Türk dilinin tarihi dönemleri ya da çağdaş lehçeleriyle veya Anadolu’nun diğer ağızlarıyla dil bilimsel tekniklerle kıyaslayabilme imkanına erişebilmek adına ağız çalışmalarında söz varlığı araştırması yapmak büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda, Sındırgı ağızlarında da söz varlığı araştırması yaparak alana katkı sağlamak hedeflenmiştir. Geçmişten günümüze kadar çeşitli topluluklara ev sahipliği yapmış olan Sındırgı ilçesi, barındırdığı toplulukların ağızlarıyla zamanla oldukça zengin bir söz varlığına sahip olmuştur. İlçede çoğunluğu Manav ve Yörük toplulukları oluşturmaktadır. Çepni ve Muhacir toplulukları azınlıkta olup, bu iki grubun yerleştiği yalnızca birer mahalle bulunmaktadır. Sındırgı ve yöresinde yaşamakta olan tüm bu toplulukların ağızlarına ait söz varlığını tespit etmek amacıyla saha araştırmasına çıkılarak, ilçede 35 mahallede toplam 150 kaynak kişiyle görüşmeler sağlanmıştır. Saha araştırmasında, bilimsel derleme ve soru-cevap yöntemlerinden oluşan iki aşamalı çalışma yapılmıştır. Ayrıca, Sındırgı’da ağız ve folklor araştırmacıları tarafından daha önce yapılmış olan derleme çalışmaları, tezler ve kitaplar da incelenerek çalışmaya veri sağlayabilecek her türlü kaynak ele alınmıştır. Derleme Sözlüğü’nde Sındırgı ilçesi ağızlarına ait sözcükler taranarak buradan elde edilen veriler de çalışmaya dahil edilmiş ve incelemede yer alan tüm veriler Derleme Sözlüğü’yle çeşitli açılardan kıyaslanmıştır. Çalışmaya dahil edilen tüm veriler, daha önceki benzer çalışmalardan faydalanılarak kavram alanlarına göre kapsamlı bir şekilde tasnif edilmeye çalışılmıştır. Saha araştırmasında derleme yöntemiyle toplanan malzeme çeviri yazı sistemi kullanılarak metne aktarılmıştır.

In this study, vocabulary has been determined in the central dialect and local dialects of Sındırgı district of Balıkesir province. The words in the dialects of the Sındırgı region were examined according to onomastic methods and classified according to their conceptual fields. To reveal the oral cultural heritage, which is a reflection of the thought and life world of people live in Sındırgı, to record the constantly changing and developing language elements such as dialects, to identify the words used in various contexts in dialects by differentiating from the standard language. It is of great importance to conduct a vocabulary research in dialect studies in order to have the opportunity to compare with the historical and contemporary periods of Turkish language or other dialects of Anatolia with linguistic techniques. In this context, it is aimed to contribute to the field by conducting vocabulary research in Sındırgı dialects. The majority of the Sındırgı district consists of Manav and Yörük communities. The Çepni and Muhacir communities are in the minority. In order to determine the vocabulary belonging to the dialects of all these communities living in Sındırgı, field research was conducted and interviews were conducted with a total of 150 people in 35 neighborhoods. In the field research, a two-stage study consisting of scientific compilation and question-answer methods was carried out. In addition, previous compilation studies by dialect and folklore researchers, thesis and books were examined. The Compilation Dictionary were scanned and the data obtained from here were included in the study. All the data included in the study were tried to be classified comprehensively according to the conceptual fields. The material collected in the field research was translated into the text using the transcription system.