Yaşlı bireylerde manevi iyi oluşun aktif yaşlanma üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma yaşlı bireylerde manevi iyi oluş düzeyinin belirlenmesi ve aktif yaşlanma üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Bu araştırma, 27 Ekim 2021 - 29 Kasım 2023 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın veri toplama süreci Balıkesir ili Altıeylül ilçesinde 09 Mayıs - 31 Temmuz 2022 tarihleri arasında ikamet eden 65 yaş üzeri 396 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Veriler; "sosyo-demografik anket formu", "Spiritüel İyi Oluş Ölçeği" ve "Aktif Yaşlanma Ölçeği" kullanılarak yüz yüze görüşme tekniğiyle ve küme örnekleme yöntemiyle mahallelerin kümelendirilmesi sonucunda kişilere ulaşılarak toplanmıştır. Bir katılımcı ile yapılan görüşme ve anketin doldurulma süresi ortalama 15 dk sürmüştür. Verilerin analizinde Spiritüel İyi Oluş Ölçeği ve Aktif Yaşlanma Ölçeği puanlarının bağımsız değişkenlere göre karşılaştırılmasında tek yönlü MANOVA testi kullanılmıştır. Çoklu karşılaştırma yaparken homojen dağılım gösterenlerde Tukey testi, homojen dağılım göstermeyenlerde Tamhane T2 testi kullanılmıştır. Katılımcıların Spiritüel İyi Oluş Ölçeği'nden aldıkları puanlar ile Aktif Yaşlanma Ölçeği'nden aldıkları puanlar arasındaki ilişkide bazı değişkenlerin düzenleyici rolününün tespiti için Process V4.0 (Andrew F. Hayes) analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan yaşlı bireylerin spiritüel iyi oluş düzeyi arttıkça aktif yaşlanma düzeyi de artış göstermektedir. Bunun sonucunda manevi iyi oluşun yaşlıların aktif yaşlanma düzeylerini etkileyen bir değişken olduğu bulunmuştur. Spiritüel İyi Oluş Ölçeği puanları Aktif Yaşlanma Ölçeği puanlarını anlamlı olarak yordamaktadır ancak Spiritüel İyi Oluş Ölçeği puanları ile sırasıyla cinsiyet, yaşadığı yer, kiminle yaşadığı ve sağlığı algılama durumunun Aktif Yaşlanma Ölçeği puanları üzerinde düzenleyici rollerinin anlamlı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Diğer yandan Aktif Yaşlanma Ölçeği'nin alt boyutları ile toplamından aldıkları puan ortalamalarının demografik özelliklere göre karşılaştırılmasında yaşadığı yer, sigara kullanma, gözlük, inhalasyon cihazı ve oksijen tüpü kullanma durumuna göre anlamlı olarak farklılaşmadığı bulunmuş olup diğer demografik özelliklerde anlamlı olarak farklılaştığı belirlenmiştir. Ayrıca kişiler hayatında manevi uygulamalara yer verdiğinde ve kişilerin sağlığı algılama durumu yükseldikçe Aktif Yaşlanma Ölçek puanları artmaktadır. Yapılan çalışma sonucunda spiritüel iyi oluş ve aktif yaşlanma alanlarındaki toplum tabanlı çalışmaların artırılarak; yaşlıların spiritüel ihtiyaçlarının belirlenmesi ve aktif yaşlanma davranışlarının sağlık politikaları ile desteklenerek farkındalığın artırılması önerilmektedir.

This study was conducted to determine the level of spiritual well-being in elderly individuals and to examine the effect of spiritual well-being on active aging. This research was conducted between 27 October 2021 and 29 November 2023. The data collection process of the research was carried out with 396 people over the age of 65 residing in Altıeylül district of Balıkesir province between 09 May and 31 July 2022. The data were collected by visiting neighborhoods to reach people through face-to-face interviews using the "Socio-demographic survey form", "Spiritual Well-Being Scale" and "Active Aging Scale". The interview with a participant and filling out the survey took an average of 15 minutes. One-way MANOVA test was used to compare the Spiritual Well-Being Scale and Active Aging Scale scores according to independent variables. When making multiple comparisons, the Tukey test was used for those with a homogeneous distribution, and the Tamhane T2 test was used for those without a homogeneous distribution. Process V4.0 (Andrew F. Hayes) analysis was used to determine the moderating role of gender, place of residence, who they live with, and health perception in the relationship between the participants' scores on the Spiritual Well-Being Scale and their scores on the Active Aging Scale. As the spiritual well-being level of the elderly individuals participating in the research increases, their level of active aging also increases. As a result, it was found that spiritual well-being is a variable that affects the active aging levels of the elderly. Spiritual Well-Being Scale scores significantly predict Active Aging Scale scores, but it was concluded that the regulatory roles of Spiritual Well-Being Scale scores and gender, place of residence, whom one lives with, and health perception, respectively, on Active Aging Scale scores are not significant. On the other hand, when comparing the sub-dimensions and total score averages of the Active Aging Scale according to demographic characteristics, it was found that there was no significant difference according to the place of residence, smoking, glasses, inhalation device and oxygen cylinder use, and it was determined that there were significant differences in other demographic characteristics. In addition, as people include spiritual practices in their lives and their perception of health increases, Active Aging Scale scores increase. As a result of the study, by increasing community-based studies in the fields of spiritual well-being and active aging; It is recommended to determine the spiritual needs of the elderly and raise awareness by supporting active aging behaviors with health policies.