Okul öncesi dış mekan eğitim ortamı kalitesinin çocukların çevre tutum ve farkındalıkları ile doğaya yakınlık (biyofili) düzeylerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada, okul öncesi dış mekan eğitim ortamları kalitesinin 60-66 aylık çocukların çevre tutum ve farkındalıkları ile doğaya yakınlık (biyofili) düzeylerine etkisi incelenmiştir. Çalışma kapsamında okul öncesi dış mekan eğitim ortamları kalitesini belirlemek amacıyla Burçak (2018) tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılan "Okul Öncesi Dış Mekan Eğitim Ortamları Kontrol Listesi" kullanılmıştır. Çocukların çevre farkındalık ve tutumlarını belirlemek amacıyla Büyüktaşkapu Soydan ve Öztürk Samur (2014) tarafından geliştirilen "Okul Öncesi Çocukları İçin Çevre Farkındalık ve Tutum Ölçeği – I" kullanılmıştır. 60-66 ay arası çocukların doğaya yakınlık (biyofili) düzeylerini tespit etmek amacıyla uyarlaması Yılmaz ve Olgan (2017) tarafından yapılan "Çocuklar için Biyofili Ölçeği" kullanılmıştır. Bunun yanında demografik özelliklerin belirlenmesi için "Bilgi Formu" aileler tarafından doldurulmuştur. Araştırmanın örneklemini, Balıkesir Altıeylül ve Karesi ilçelerinde bulunan resmi bağımsız anaokullarına devam eden 120 çocuk ile ilkokula bağlı ana sınıfına devam eden 120 çocuk olmak üzere toplam 240 çocuk oluşturmaktadır. Örneklemde bağımsız anaokuluna devam eden 61 kız, ilkokula bağlı ana sınıfına devam eden 60 kız olmak üzere toplam 121 kız ve bağımsız anaokuluna devam eden 59 erkek, ilkokula bağlı ana sınıfına devam eden 60 erkek olmak üzere toplam 119 erkek çocuk yer almaktadır. Araştırmaya katılan çocukların yaş aralıklı ay bazında 60 ay ve 67 ay arasında değişmektedir. Çocukların aylık yaş ortalaması 63.38'dir (sd. 1.96). Araştırmaya katılan okulların dış mekanların kalitesi, Okul Öncesi Dış Mekan Eğitim Ortamları Kontrol Listesi'ne göre değerlendirilmiş ve sonuçlar bağımsız anaokulların dış mekan kalitesinin, ilkokula bağlı anasınıflarının dış mekan kalitesine göre daha yüksek olduğunu göstermiştir. Dış mekan eğitim ortamları kalitesinin çocukların çevre farkındalık ve tutumları ile doğaya yakınlıkları üzerinde anlamlı derecede etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Demografik değişkenlere göre yapılan analizler sonucunda, çocukların çevre tutum, farkındalık ve doğaya yakınlık (biyofili) puanları ile çocuk eğitim süresi arasında pozitif yönde düşük bir ilişki bulunmuştur. Çevre tutum puanları, çevre farkındalık puanları ve biyofili puanları ile annenin ve babanın eğitim durumu ile okul türü değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaşmakta olduğu bulunmuştur. Çocukların çevre tutum ve çevre farkındalık puan ortalamalarının, ailenin gelir düzeyine göre anlamlı olarak farklılaştığı fakat doğaya yakınlık puanlarının aile gelir düzeyine göre farklılaşmadığı görülmüştür. Çocukların çevre tutum, çevre farkındalık ve biyofili puan ortalamalarının çocukların cinsiyeti ve anne-babanın birlikteliği değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği saptanmıştır.

In this study, the effects of the quality of preschool outdoor education environments on the environmental attitudes and awareness of children aged 60-66 months and their affinity towards nature (biophilia) levels were investigated. Within the scope of the study, the "Preschool Outdoor Education Environments Checklist" adapted into Turkish by Burçak (2018) was used to determine the quality of preschool outdoor education environments. "Environmental Awareness and Attitude Scale for Preschool Children – I" developed by Büyüktaşkapu Soydan and Öztürk Samur (2014) was used to determine children's environmental attitudes and awareness. The "Biophilia Scale for Children" adapted by Yılmaz and Olgan (2017) was used to determine the biophilia levels of children aged 60-66 months. In addition, the "Information Form" was filled by the families to determine the demographic characteristics. The sample of the research consists of 240 children in total, 120 of whom are attending the official independent preschools Altıeylül and Karesi districts in Balıkesir, and 120 children attending the preschool attached to the primary school. The sample includes a total of 121 girls, 61 girls attending independent preschool, 60 girls attending primary school preschool, and a total of 119 boys, 59 boys attending independent preschool and 60 boys attending primary school preschool. The age of the children participating in the study varies between 60 months and 67 months. The average monthly age of the children is 63.38 (sd. 1.96). The quality of the outdoor spaces of the schools participating in the research was evaluated according to the Preschool Outdoor Education Environment Checklist and the results showed that the outdoor quality of the independent preschools is higher than the outdoor quality of the preschools attached to the primary school. It has been concluded that the quality of outdoor educational environments has a significant effect on children's environmental awareness and attitudes and their affinity towards nature (biophilia). As a result of the analyzes made according to demographic variables, a low positive correlation was found between children's environmental attitude, awareness and affinity towards nature (biophilia) scores and the duration of children's education. It was found that the environmental attitude scores, environmental awareness scores and biophilia scores differed statistically significantly according to the education level of the parents and the school type variables. It was observed that the mean scores of children's environmental attitudes and environmental awareness differed significantly according to the income level of the family, but their affinity towards nature (biophilia) scores did not differ according to the family income level. It was determined that the mean scores of children's environmental attitude, environmental awareness and biophilia did not differ significantly according to the variables of children's gender and parental union.